Jrg 20 no 6 4 september 2023
Tekst Carla Bakboord
Beeld Facebook
In de schaakwereld zou hij een meesterlijke zet zijn, en in de rijke arena van woorden en gedachten is zijn aanwezigheid evenzo onmiskenbaar: Julian With, de psycholoog, schrijver en criticus die als een levendige penseelstreek de Surinaamse gemeenschap verrijkt en uitdaagt.
Ik heb Julian With leren kennen in de jaren tachtig in Amsterdam op een bijeenkomst van activisten waar ik samen met de politiekmilitante activist, Gharietje Choenni, aanwezig was. Hij droeg toen zijn gedicht “De wereld op zijn kop” voor; een kritisch betoog waarin het racisme centraal staat.
Dit gedicht had mij toen aan het denken gezet over hoe diepgeworteld racisme is in de maatschappij, en het motiveerde me om vastberaden door te gaan met mijn inzet in de strijd tegen racisme. With ageert tegen discriminatie, racisme en uitbuiting. Ongelijkheid en onderdrukking van de vrouw zijn ook zaken die hij fel bestrijdt.
Saamhorigheid
Voor zowel de ervaren ouderen als de ambitieuze jongeren verlicht hij een pad van inzicht en introspectie. Met schaakborden als zijn veld van strategische glorie en woorden als zijn wapenschild, heeft Julian zichzelf niet beperkt tot de bekende grenzen van de psyche.
Zijn scherpe kritiek, als een dubbelzinnig zwaard, heeft velen geïrriteerd en tegelijkertijd verheven, waardoor discussies en debatten worden aangewakkerd. Terwijl sommigen zijn woorden als provocatie ervaren en anderen ze omarmen als een bron van verrijking, is Julian With zijn kennis onomstotelijk: een intellectuele krijger die het discours vormgeeft en de weg vrijmaakt voor een beter begrip van het zelf en de samenleving.
Julian With ziet het levenslicht op 16 oktober 1954 in het door het stuwmeer verdronken Saramaccaans dorp Ganzee. Zijn entree in de Surinaamse literaire wereld vindt plaats met zijn novelle ‘Ja, ik ben een Marron’ (1974).
In deze literaire creatie onderzoekt hij enkele facetten van het dagelijkse leven van jonge marrons in Paramaribo, die trachten een weg te vinden naar vooruitgang. Hij bekritiseert de minachting die stadsbewoners tentoonspreiden tegen de marrongemeenschap, en betoogt dat er geen ruimte is voor een gevoel van saamhorigheid in Suriname zolang een deel van de zwarte bevolking een ander deel discrimineert.
Nederlandse taal
Deze onverschrokken criticus is als een bries die soms als verkoeling dient en soms als storm opsteekt. Zijn onbevreesde pleidooi voor empowerment boven het omarmen van een slachtofferrol zaait voor zowel bewondering als tegenstand, maar het leidt wel altijd tot een diepere reflectie over individuele verantwoordelijkheid en collectieve vooruitgang.
Zijn kritische blik, die zich niet beperkt tot een enkel aspect, werpt ook een scherp licht op de Nederlandse taal. Voor With is taal meer dan communicatie; het is een vorm van emancipatie en sociale mobilisatie. Zijn overtuiging dat iedereen, inclusief politieke figuren, een meester moet zijn in het hanteren van de Nederlandse taal, weerspiegelt zijn streven naar een samenleving die gedreven wordt door educatie en zelfbewustzijn.
Ondernemer
Hellen Gill, een goede vriendin en zijn bijzonder ‘familielid’, bewondert hem om zijn schrijverschap, zijn dichtkunst, muziekinstrumenten vaardigheden, feitenkennis, analyses en kritieken. “Een no nonsens persoonlijkheid! Wat hij zegt of schrijft is waar, omdat hij dat met feiten staaft – de gegevens zijn geverifieerd- hij de verbanden aantoont”, zegt Hellen. Zij vervolgt: “Hij inspireert”. “Tijdens gesprekken ondergaat het denken een upgrade; telkens weer. Hij weet de juiste tools voor het geestelijke onderhoud aan te reiken. Maar omgekeerd geeft hij mij ook het gevoel dat hij van mij leert, daar waar ik specialist in ben.”
“In jouw artikel over Julian kies ik ervoor daar waar ik hem vooral als ondernemer in bewonder. Ik heb lering getrokken uit zijn zienswijze op zaken en projecten-initiatie. Met mensen zoals Julian S. With ziet jouw ondernemerstoekomst er positief uit. Tot heden heb ik profijt van die ervaringen/leermomenten. Je zegt zonder twijfel ‘ja’, als hij je ergens voor vraagt omdat zijn plan super professioneel van opzet is.”
Doelgericht
Julian With is niet alleen een kritische wetenschapper, maar ook een gezellige, ondeugende makker en zeer sociaal bewogen, zoals Margo Lie hem beschrijft. Zij leerde hem kennen in 1974. Hij zat op de AMS en zij op de Handelsschool.
Schaterlachend vertelt Lie over hun studietijd. “Onze hotspot was toentertijd KO-discotheek. Je kwam er om te zuipen en om te fuiven. Maar Julian With die kwam daar niet voor. Ineens zag ik hem lopen met een stel boeken onder zijn arm. Dat is dus typisch Julian. Hij had zijn eerste roman geschreven. En die probeerde hij aan zijn leeftijdsgenoten te verkopen. Kan je je voorstellen om twee uur ‘s nachts, een kleine jongeman met een stel boeken onder zijn arm om die te verkopen aan mensen die zuipen en fuiven. Hij ging voor zijn doel. Het maakte hem niet uit hoe mensen over hem dachten. Hij wilde die boeken verkopen. En weet je, hij had inderdaad die boeken verkocht, ook aan mij. En daarmee heeft hij mijn hart gewonnen. Een zelfverzekerde jongeman die zijn doelen nastreeft.”
Later, in 1982, komt Lie hem weer tegen in Amsterdam bij het multiculturele radiostation Stichting Communicatie Kankantrie. Hij was als beleidsmaker aangetrokken om de radiomedewerkers goed Nederlands te leren. “Ik vond het toch zo machtig mooi van hem, dat hij dit belangeloos deed. Hij was toen al zo gepassioneerd om Surinamers vooruit te zien komen. Hij is een criticus en weet waar hij over praat. Dat probeerde hij te projecteren op, in ieder geval, mijn persoon. Hij zei: ‘Margo, als je iets zegt moet je er ook echt achter staan. Je moet het kunnen verdedigen.’ Dat heb ik van Julian geleerd.”
Women's Rights Centre Suriname 