Haïti móet vrouwen betrekken bij het vestigen van een bestuurskader voor de toekomst van het land

Jrg 21 no 3 juni 2024

Tekst Henna Guicherit

Hoe bestaat het dat mensen hun medeburgers zoveel geweld aandoen, verzucht ik telkens wanneer ik geconfronteerd word met beelden van het bendegeweld in Haïti. Het gaat mijn voorstellingsvermogen te boven. Ontvoeringen en verkrachtingen zijn aan de orde van de dag. De aanhoudende fysieke, seksuele, economische en politieke aanvallen op vrouwen, kinderen, mannen en kwetsbare personen met een handicap kent zijn weerga niet in de regio. Weest u zich er van bewust dat het geen ver-van-onze-bedshow is. 

Vooruitlopend op de acties van de presidentiele overgangsraad om de interim-premier van Haïti en een raad van ministers te benoemen, hebben diverse personen, activisten, vrouwenorganisaties en andere maatschappelijke organisaties in het Caribisch gebied, waaronder Suriname, zich in april solidair verklaard met de vrouwen in Haïti. In een verklaring verzonden aan de voorzitter van de Caribische Gemeenschap (Caricom), de secretaris-generaal van de Caricom, de premiers van haar lidstaten, de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties en de Algemene Vergadering spreken de ondertekenaars van deze verklaring hun ondubbelzinnige veroordeling uit over het extreme geweld dat zich in Haïti afspeelt.

Zij benadrukken dat het dringend noodzakelijk is dat de raad vrouwen raadpleegt en hen betrekt bij de besluitvormingsprocessen voor de toekomst van Haïti.

“De zoektocht om ‘Haïti weer op het pad naar democratie, stabiliteit en welvaart te brengen’ kan niet worden ondernomen zonder de stem van vrouwen die voor 50,65 procent deel uitmaken van de bevolking”. aldus de verklaring.

Hoewel de ondertekenaars het werk van de Caricom en internationale ontwikkelingspartners om te komen tot de oprichting van een presidentiele overgangsraad erkennen, waren zij diep teleurgesteld en geschokt dat de voorgestelde samenstelling van deze raad – zes mannelijke – en één vrouwelijke genomineerde – was geslonken tot zes mannen en nul vrouwen. Deze ongelijkheid is onaanvaardbaar en niet te rechtvaardigen, stellen de ondertekenaars. Inmiddels bestaat de raad uit zeven mannen en één mannelijke en één vrouwelijke waarnemer.

De presidentiele overgangsraad is in zijn huidige samenstelling niet in overeenstemming met Resolutie 1325 van de Veiligheidsraad over vrouwen, vrede en veiligheid. Wanneer vrouwen betrokken zijn, is de kans groter dat vredesprocessen slagen en bijdragen aan een langer durende vrede.

Deze crisis destabiliseert niet alleen Haïti, maar stimuleert ook de massamigratie, verergert een ernstige humanitaire crisis en ontspoort de vooruitgang in de richting van duurzame ontwikkeling in de regio. “Wij doen een dringend beroep op de leiders van de Caricom-landen, evenals op de lidstaten van de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties en de Algemene Vergadering, om de crisis in Haïti voorrang te geven in hun agenda’s en om snelle en effectieve maatregelen te nemen om de mensenrechten en levens van mensen te beschermen; Haïtiaanse burgers, vooral vrouwen, kinderen, personen met een handicap en minderheidsgroepen. Deze maatregelen zijn van cruciaal belang bij het aanpakken van de escalerende humanitaire crisis die onbeschrijfelijk geweld toebrengt aan het Haïtiaanse volk.

Gendermainstreaming

Daarnaast pleiten wij voor de integratie van vrouwen in elk aspect van plannings- en besluitvormingsprocessen met betrekking tot het herstel en de toekomst van Haïti, in overeenstemming met de richtlijnen van Resolutie 1325 (2000). 

In paragraaf 1 van de resolutie wordt de volgende eis genoemd: “Dringt er bij de lidstaten op aan te zorgen voor een grotere vertegenwoordiging van vrouwen op alle besluitvormingsniveaus in nationale, regionale en internationale instellingen en mechanismen voor de preventie, het beheer en de oplossing van conflicten”.

Mensenrechteninstrumenten

Het plegen van geweld tegen vrouwen, kinderen, personen met een handicap en minderheidsgroepen tijdens deze bendeoorlog in Haïti is in strijd met artikel 5 van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens (UVRM), waarin staat: “Niemand mag worden onderworpen aan folteringen of aan wrede, onmenselijke of vernederende behandeling of bestraffing”. 

Op grond van het Inter-Amerikaans Verdrag inzake de preventie, bestraffing en uitroeiing van geweld tegen vrouwen, de Conventie van Belém do Pará, hebben staten die partij zijn de plicht om artikel 3 te handhaven, waarin wordt opgemerkt dat “elke vrouw het recht heeft vrij te zijn van geweld in zowel de publieke als de private sfeer”. Deze instrumenten onderstrepen collectief het intrinsieke recht van vrouwen om vrij te leven van geweld in zowel de publieke als de private sfeer en benadrukken de veelzijdige aard van gendergerelateerd geweld en de verergering ervan door crises.

We zijn diep bezorgd over de Caribische en internationale reactie op Haïtianen die asiel zoeken, wat vaak resulteert in hun gedwongen terugkeer naar levensbedreigende omstandigheden in Haïti – wat duidelijk in tegenspraak is met de asielrechten die zijn uiteengezet in artikel 14, lid 1, van de Universele Verklaring van de Mens. Hierin staat: “iedereen heeft het recht om in andere landen asiel te zoeken en te genieten tegen vervolging”.

De Algemene Aanbeveling nr. 35 van het Verdrag inzake de uitbanning van alle vormen van discriminatie van vrouwen (CEDAW) over gendergerelateerd geweld tegen vrouwen spreekt over de vele manieren waarop geweld vrouwen treft, zelfs tijdens “sociale crises, burgerlijke onrust en humanitaire noodsituaties”. 

Het interne conflict en het bendegeweld in Haïti bestendigen niet alleen de vervolging, maar leiden ook tot diepgaande maatschappelijke, gezondheids-, economische en politieke gevolgen die generaties lang zullen doorwerken. Wij roepen onze regeringen op om hun verplichtingen onder het regime van Caricom Single Market and Economy – beweging uit te breiden om vluchtelingen met waardigheid en rechten te behandelen.

Geweld, vooral tegen vrouwen en meisjes, is een ernstige inbreuk op de mensenrechten en belemmert hun gezondheid, autonomie en hun vermogen om vrij van angst en onzekerheid te leven. Dergelijk geweld is een enorm obstakel voor gelijkheid en het bereiken van duurzame ontwikkelingsdoelstellingen.

Wij doen een beroep op alle staatshoofden in de Caricom en de lidstaten van de Verenigde Naties Veiligheidsraad en Algemene Vergadering om onder meer ervoor te zorgen dat vrouwen deelnemen aan alle besluitvormingsprocessen op het pad naar herstel van Haïti.