Pas op voor de wolf in etnische kleren

Jrg 21 no 12

Tekst Carla Bakboord

Wat praten we in onze bromki dyari graag over onze multi-etnische partijpolitiek. Maar laten we eerlijk zijn: gaat het écht over representatie of wordt etniciteit vooral gebruikt als politiek instrument? Laat mij duidelijk stellen: er is niets mis met pleiten voor eerlijke vertegenwoordiging van alle etnische groepen in het machtscentrum. Dat is juist de kern van democratie. Iedereen, ongeacht afkomst, heeft het recht zich kandidaat te stellen en deel uit te maken van de hoogste organen van de staat. 

Waar ik echter op wil wijzen, is de hardnekkige mythe dat etnisch georiënteerde partijen – ook al doen ze alsof ze multi-etnisch zijn – er daadwerkelijk slechts zijn voor hun zogenaamde achterban; zij die op hen lijken. Want daar pleiten zij toch wel voor. Als u dat gelooft, moet ik u teleurstellen. Is het de afgelopen vijftig jaar niet keer op keer ervaren dat men niet doet wat men zegt te zullen doen en dat dit simpelweg niet waar is?

Etnische valstrik
Op weg naar de verkiezingen van 25 mei worden we overspoeld met scherpe uitspraken over eigen en andere etnische groepen; uitspraken die verdeeldheid zaaien en discriminatie in de hand werken. Soms worden die opmerkingen op subtiele wijze verpakt in hun retoriek, gebruikt om superioriteit te claimen: “Wij zijn beter dan zij.” En niet alleen door burgers op social media, maar ook door leden van politieke partijen.

Maar, laten we eerlijk zijn. Politieke partijen hebben etniciteit al decennialang misbruikt om de belangen van zij die over macht en kapitaal beschikken te dienen. Sinds de onafhankelijkheid, en zelfs daarvoor, zijn etnische scheidslijnen ingezet als instrument om de samenleving te verdelen. Verdeel en heers: een eeuwenoude strategie waarmee machthebbers hun grip op de bevolking versterken.

Hoe werkt verdeel en heers?
Het verdeel en heers principe werkt heel  simpel: ik zorg ervoor dat jij je niet solidair voelt met iemand die niet op jou lijkt. Ik voed je met het idee dat de ander jou minacht, jou minder waardeert en zichzelf superieur acht. Ik maak van uiterlijke kenmerken zoals je haar, je eetgewoonten, je huishouden, je spaarzaamheid en je seksleven een wapen om afstand te creëren.

En ja, discriminatie op basis van etniciteit bestaat. Maar laten we eerlijk zijn: we vinden altijd wel een reden om op een ander neer te kijken. Of het nu gaat om leeftijd, huwelijkse status, seksuele geaardheid of haartype, er is altijd wel iets. Waarom? Omdat we denken vanuit schaarste. En daarom bang zijn. Bang dat we iets moeten delen, bang dat een ander dat van ons afpakt en er niets meer voor ons overblijft.

Dit denken vanuit schaarste en angst is een rode draad in ons leven. We worden er dagelijks mee geconfronteerd: de boodschap dat we altijd alert moeten zijn op onze zogenaamde beperkte middelen en op onze hoede voor degenen die niet op ons lijken. Vanaf jonge leeftijd wordt ons ingeprent dat de ander een bedreiging vormt, dat verschil gelijkstaat aan gevaar. Zo houden we een systeem in stand waarin verdeeldheid de norm is en solidariteit de uitzondering.

Word wakker 
Surinaamse partijpolitiek heeft altijd gedraaid om etniciteit. De VHP voor de Hindostanen, de KTPI voor de Javanen, de NPS voor de Creolen. Dat is hoe het ooit begon. Maar laten we even nuchter nadenken: als die partijen écht alleen voor hun etnische achterban werkten, waarom leeft dan niet elke Hindostaan, Javaan en Creool sinds de onafhankelijkheid in weelde?

Waarom hebben we nog steeds een falend onderwijssysteem, hoge werkloosheid, ontoegankelijke gezondheidszorg en een onveilig bestaan?

Als etnische politiek écht werkte, dan hadden de politieke partijen van toen toch al lang gezorgd voor economische vooruitgang voor hun ‘achterban.’ Maar dat hebben ze niet. En dat zullen ze ook nooit doen. Het is een hardnekkige mythe die u, als u  etnisch stemt, steeds opnieuw meesleept. Het is dus niet vanzelfsprekend dat iemand uit uw eigen etnische groep, vertegenwoordigd in het politiek machtscentrum, de belangen van zijn etnische achterban zal behartigen.

Illusie etnische solidariteit
Denkt u echt dat de politieke leiders om u geven omdat u tot hun ‘etnische groep’ behoort? Kent u hen persoonlijk? Kent u hun familie? Zou u hen in nood kunnen bellen? Natuurlijk niet. De waarheid is dat zelfs binnen onze eigen families solidariteit niet vanzelfsprekend is. Huiselijk geweld komt heel veel voor, we zien onze bloedverwanten worstelen en lijden, en toch helpen we zelfs hen niet altijd. Waarom zouden politieke leiders dat dan wel voor u doen, omdat u op hen lijkt? Het gaat dus in wezen helemaal niet om etniciteit?

De vraag is: wie profiteert wel écht? Niet u. Niet ik. Maar de politieke elite en haar rijke vrienden: eerst komen hun familieleden, zakenpartners en financiers aan bod. En let wel: niet allemaal komen uit dezelfde etnische groep. Pas als er iets overblijft, krijgt een heel klein deel van de achterban een kruimel. Toch blijven we meespelen in dit etnische spel. We laten ons verblinden door retoriek die ons tegen elkaar opzet, terwijl de politieke elite samen met de kapitaalkrachtigen, ongeacht hun etniciteit, de buit verdeelt.

Waarom doen we dit? Waarom zijn we nog steeds niet in staat dit te doorzien? Waarom denken we dat stemmen op basis van etniciteit ons iets oplevert? Waarom gebruiken we negatieve etnische stereotypen om onze eigen politieke partij hoger te waarderen en anderen te kleineren?

Denkt u werkelijk dat al dat onderlinge gepest uw eigen positie zal verbeteren? Of wilt u liever de futuboi blijven van politieke bonzen. Trap er niet in!

Gevaar van etnisch denken
Elke keer als wij elkaar aanvallen op basis van etniciteit, versterken we de multi-etnische politieke elite. En verzwakken wij de macht die wij als kiezersvolk hebben. Zij hoeft ons niet meer te verdelen, dat doen wij zelf wel. Politieke machthebbers rekenen daarop. Als u op sociale media leest hoe mensen elkaar neerhalen op basis van etnische afkomst, uiterlijk, taal of gewoonten, bedenk dan: u vernietigen ze niet, alleen de ander, maar ook zichzelf. Want vergeet niet: terwijl wij elkaar bevechten op een zinkend schip, kijkt de politieke elite vanaf de wal toe en vult haar zakken rijkelijk.