Jrg 21 no 2 mei 2024
Tekst Henna Guicherit
Het is toch van de zotte om te veronderstellen dat de Stichting Medische Zending Primary Health Care Suriname (MZ), zonder tijdige financiële overheidsbijdrage, primaire gezondheidszorg kan verlenen aan de bewoners van het binnenland. Deze populatie woont verspreid over 90 procent van het moeilijk toegankelijk Surinaams grondgebied. Daarnaast verwachten dat MZ ook de public health taken van de overheid in dit verzorgingsgebied uitvoert. Aan de surveillance van ziekte en sterfte en het onderzoek van gevallen die mogelijk kunnen leiden tot uitbraken van infectieziekten hangt toch een prijskaartje.
Conclusie
De herhaalde noodkreet van de MZ heeft nog onvoldoende gehoor gevonden bij de beleidsmakers. De patiënten in het binnenland worden buitengesloten. Nu wij herhaalde malen via de media vernemen dat de stichting voor het vierde kwartaal 2023 geen rooie cent subsidie heeft ontvangen en ook niet voor het eerste kwartaal 2024, en de minister van Volksgezondheid dit niet heeft weersproken, rest ons te concluderen dat:
het ministerie van Volksgezondheid er van uitgaat dat de MZ (een niet gouvernementele organisatie) geacht wordt ‘gratis gezondheidsdiensten’ aan de staat te verlenen;
het ministerie de gezondheidszorg van de bewoners in het binnenland wel heeft opgenomen in de door DNA goedgekeurde begroting doch de gelden een andere bestemming heeft gegeven; en voor het ministerie van Volksgezondheid de gezondheid van de bewoners in het binnenland geen prioriteit heeft.
Recent heeft de minister van Volksgezondheid eindelijk het boetekleed aangetrokken. Hij heeft in De Nationale Assemblee (DNA) toegegeven dat, door het niet tijdig beschikbaar stellen van de middelen voor de exploitatiekosten van de MZ, de primaire gezondheidszorg voor de binnenlandbewoners in gevaar is gekomen. Men kon toch weten dat dit het volstrekt onacceptabele gevolg is. Een afrontu van het motto Leave no one behind.
Maureen van Dijk–Wijngaarde, MZ-onderdirecteur medische zaken, wijst er op dat ”de subsidie aan MZ al enkele jaren – koersontwikkelingen, stijgende lonen en prijzen ten spijt – minder is dan is begroot en later wordt overgemaakt dan wanneer het hard nodig is. Dit betekent dat reserves moeten worden aangesproken om de overheid voor te schieten en zelfs te financieren. Maar dan moet de MZ daar zelf wel over beschikken.”
Subsidie isoverigens niet de correcte benaming. “Immers, aan verleende diensten hangt een prijskaartje en daar moet betaling tegenover staan. MZ is doende de dienstverlening nader te omschrijven zodat aan de opdrachtgever (de staat) duidelijk wordt gemaakt wat een bepaalde gezondheidszorg, van een bepaalde kwaliteit, geleverd in een bepaald gebied, kost. En de uitkomst die hiervan verwacht kan worden.”
De alarmbellen die al geruime tijd door de MZ-directie en de gezagsdragers in het binnenland worden geluid, zijn nog niet goed genoeg doorgeklonken in het hoofdkwartier van het gezondheidsbeleid aan de Henck Arronstraat. Kennelijk ook niet in het regeringsgebouw aan de dr. Sophie Redmondstraat waar de wekelijkse ministerraadvergadering plaatsvindt.
Staan de beleidsverantwoordelijken wel stil bij de impact die het uitblijven van betaling voor geleverde gezondheidsdiensten heeft op de bedrijfsvoering van deze, voor het binnenland onontbeerlijke, dienstverlener? De minister van Volksgezondheid heeft in eigen persoon het antwoord gegeven: “de primaire gezondheidszorg van de bewoners van het binnenland is in gevaar”. Het is toch logisch dat dit voorkomen had moeten worden.
Transport
De factor transport is de grootste post op de MZ-begroting. Begrijpelijk omdat de bereikbaarheid van de poliklinieken in het uitgestrekte en moeilijke toegankelijke verzorgingsgebied met veel kosten gepaard gaat. Zonder een toereikend en tijdig beschikbaar gesteld budget voor transport kan geen gezondheidzorg worden verleend aan de doelgroep. Immers, deze worden voornamelijk bereikt via waterwegen – rivieren en kreken-, over de lucht en deels over (niet geasfalteerde) lateriet wegen.
“MZ maakt ook deel uit van het nationaal ambulance systeem en is belast met emergency transport. Daarnaast moet er transport zijn voor reguliere politochten van de arts. Als daar geen budget voor is, heeft dat enorme consequenties. Zo kan de arts al langer dan negen maanden de poliklinieken in de regio Bovenlandse Inheemsen in zuid Suriname niet bezoeken. Daarnaast is er veel minder gelegenheid om patiënten en begeleiders met emergency transport naar de stad te brengen voor opname. Eenmaal ontslagen hebben zij geen geld voor transport naar huis en blijven, veel langer dan nodig voor hun gezondheid, onder onmenselijke omstandigheden in Paramaribo. Veel patiënten uit het MZ-verzorgingsgebied kunnen niet meer naar Paramaribo afreizen voor medische behandeling. De vliegkosten van bijvoorbeeld Paramaribo naar een dorp aan de Tapanahonyrivier variëren van SRD 60 tot SRD 75 per kilogram. Dat komt op meer dan een retourticket Paramaribo – Belém.
De minister van Volksgezondheid dacht afgelopen maart een genereus gebaar richting MZ te maken. Hij stelde dat zijn ministerie de schulden van MZ, waaronder die bij de vliegmaatschappijen, zal overnemen en betalen. Eerst je subsidieplicht verzaken. Vervolgens de reddende engel uithangen om de schuld die je zelf hebt veroorzaakt over te nemen; dit is op zijn zachtst gezegd fisti prodo.
Troetelkindjes
Terwijl de gezondheidssector hard op weg is als een kaartenhuis in elkaar te vallen, ontvangen ontelbare verlieslatende staatsbedrijven, die gigantische schulden genereren en niets bijdragen aan het bruto binnenlandsproduct (bbp), wel miljoenen aan subsidies uit de staatskas. De bijkans tweehonderd en dertig parastatale instellingen voldoen – op één na – jaar in jaar uit niet aan hun wettelijke verplichting om jaarverslagen in te dienen. Hoewel zij zich op deze wijze oncontroleerbaar maken, worden de subsidies aan hen voortgezet. Zo ook de riante honoraria aan de politiek benoemde commissarissen, terwijl deze er maar niet in slagen hun parastatalen goed te besturen of op te doeken.
De luchtvaartmaatschappij die ons ‘on trusted wings’ naar haar destinaties vliegt is misschien wel het meest geliefde troetelkindje van deze regering. De Medische Zensing en anderen in de sociale sectoren daarentegen behoren tot de categorie ‘verwaarloosde kindjes’ van de staat. Dat is toch van de zotte. En wat hoor ik gedupeerde patiënten en burgers regelmatig zeggen? Dat ministers en DNA-leden zich niet of onvoldoende inzetten om de gezondheidssector tijdig meer geld te geven. Dit omdat zij een diamanten SZF kaart op zak hebben. Indien nodig vertrekken zij met een gratis ticket ‘on trusted wings’ om elders te genieten van voor hen betaalde kwalitatieve zorg.
Women's Rights Centre Suriname 