Jrg 22 no 8 november 2025
Tekst Isaura Morsen
In Suriname is femicide – het doden van een vrouw simpelweg omdat zij vrouw is – een tragisch en hardnekkig fenomeen. Hoewel de term en het strafbare feit nog niet expliciet wettelijk verankerd zijn in het Surinaamse (straf) recht, zijn de signalen onmiskenbaar en dringend.
Historische cijfers wijzen op een alarmerende trend. Uit de gegevens verkregen van de Dienst Criminele Informatievoorziening van het Korps Politie Suriname en nieuwsberichten blijkt onmiskenbaar dat elk jaar minimaal drie gevallen van femicide worden geregistreerd. Dit aantal blijft van jaar tot jaar schommelen. Niet alle cijfers van vrouwenmoord vallen onder de exacte femicide-definitie, aangezien niet alle moorden op vrouwen het motief hebben dat van belang is bij het delict femicide. Van belang is wel dat deze moorden een alarmerende indicator vormen.
Werkelijkheid
In 2025 werd de Surinaamse samenleving wederom opgeschrikt door gruwelijke gevallen van femicide. In maart werd een vrouw aan de Bisoenweg vermoord door haar partner. De gemeenschap reageerde geschokt en verontwaardigd en de politie startte een onderzoek. Eveneens werd op 8 maart, de Internationale Dag van de Vrouw, gemeld dat binnen drie dagen twee vrouwen omkwamen door geweld van de (ex-)partner. In het eerste geval werd een moeder van twee kinderen doodgeslagen met een hamer, waarna de dader zich van het leven beroofde. In het tweede geval schoot een echtgenoot zijn vrouw dood en pleegde daarna zelfmoord. Hierna zijn er nog verschillende femicide-incidenten geweest.
Deze recente gevallen maken glashelder dat femicide niet alleen een louter theoretisch verschijnsel is, maar elke dag werkelijkheid vormt voor vrouwen in Suriname. Het zijn geen geïsoleerde incidenten, maar onderdeel van een patroon waaruit blijkt dat de privésfeer vaak het gevaarlijkste domein blijft.
De literatuur maakt duidelijk dat in Suriname femicide vaak samenhangt met relationele spanningen, breuken, conflicten over mannelijkheid en ‘eer’, en huiselijk geweld. In een artikel van het Dagblad Suriname van maart 2024 werd de impact van relatiebreuken op de mentale gezondheid belicht. Hierbij werd tevens femicide als mogelijk gevolg van een liefdesrelatiebreuk aangekaart. “De stijging van femicide-gevallen in Suriname is een zorgwekkende trend. … De maatschappij moet actie ondernemen om … gevallen van femicide te vermijden.”
Op meerdere fronten werken
Van belang om op te merken in dit kader is dat uit praktijksituaties is gebleken dat in partnerrelaties waar bijvoorbeeld een vrouw besluit een relatie te beëindigen of verder te gaan met een ander, een vrouw een verhoogd risico loopt slachtoffer te worden van intieme femicide. Deze context sluit aan bij internationale bevindingen, zoals dat wereldwijd het merendeel van femicides wordt gepleegd door een intieme partner of familielid. In Suriname betekent dit dat de strijd tegen femicide onlosmakelijk verbonden is met de aanpak van huiselijk geweld, gendernormen, toegang tot hulpverlening en sociale ondersteuning rond relatieveranderingen.
Het Women’s Rights Centre (WRC) heeft samen met het Ministerie van Justitie en Politie en externe steun (onder andere van het Canada Fund for Local Initiatives) het project “Evaluatie Wet Bestrijding Huiselijk Geweld” gelanceerd in augustus 2022. Een congres in februari 2023 (‘Samen Huiselijk Geweld Effectiever Aanpakken’) markeerde een belangrijke stap in de bewustwording en samenwerking.
Toch blijft wettelijk nog veel terrein onverkend. De term femicide is nog niet in de Surinaamse wet gecodificeerd, en data blijven fragmentarisch. Zolang structuren van preventie, vroegtijdige signalering, vrouwelijke zelfstandigheid en dadersaansprakelijkheid niet stevig zijn, blijft de kans bestaan dat de aantallen niet significant zullen dalen.
Voor het WRC en haar partners betekent dit dat er op meerdere fronten gewerkt moet worden. Ten eerste is er de noodzaak van betrouwbare data: registratie van moorden op vrouwen, onderscheiden naar motief en relatie tot de dader, zodat het fenomeen femicide helder in kaart komt.
Ten tweede is er preventie: relaties, rolpatronen en ondersteuningssystemen moeten worden aangepakt. Internationale data tonen aan dat in de Amerika’s het merendeel van de vrouwenmoorden wordt gepleegd door een intieme partner of familielid.
Signalen herkennen
Daarom is één van de kernuitdagingen de privésfeer, waar vrouwen verwachten veilig te zijn, maar waar juist het dodelijk geweld vaak plaatsvindt. Preventie begint dus met het herkennen van red flags in relaties en huishoudens: controle- en isolatiegedrag, vernedering, dreiging met geweld, afhankelijkheid van de partner, jaloezie, en het beperken van iemands bewegingsvrijheid of sociale contacten. Professionals en naasten moeten worden getraind om deze signalen vroeg te herkennen en bespreekbaar te maken. Daarnaast is structureel bewustwording nodig over gelijkwaardige relaties, gezonde communicatie en conflictsituaties. Scholen, religieuze instellingen en gemeenschapsorganisaties kunnen hierbij een cruciale rol spelen.
Preventie vraagt ook om versterking van de zelfstandigheid van vrouwen, economisch, juridisch en sociaal, zodat vrouwen niet gevangen blijven in gewelddadige relaties. Toegankelijke opvang en hulpverlening, een goed werkend meldingssysteem en snelle interventie bij dreigend gevaar zijn hierbij essentieel. Daders moeten vroegtijdig worden bereikt met programma’s gericht op gedragsverandering en verantwoordelijkheid, om herhaling en escalatie, die kunnen leiden tot femicide, te voorkomen.
WRC urgenter dan ooit
Ten derde vereist de respons een geïntegreerde aanpak: wetgeving, politie, justitie, maatschappelijke organisaties, hulpverlening en onderwijs moeten samenwerken. Het WRC-congres in 2023 sloeg een brug tussen deze velden; het vervolg moet concrete implementatie zijn.
Tot slot moet de maatschappij het gesprek over macht, mannelijkheid en gendernormen aangaan. Het idee dat geweld tegen vrouwen iets is dat ‘een relatiebreuk’ of ‘emotie’ is, moet worden doorbroken: het gaat om systemisch geweld, en het vraagt structurele én culturele verandering.
De cijfers en casussen tonen dat femicide in Suriname geen zeldzaamheid is, en de beleidsomgeving laat onvoldoende blijken dat het aantal slachtoffers al substantieel is afgenomen. Het werk van het WRC is daarom urgenter dan ooit; het kan niet bij bewustwording blijven. Elke moord op een vrouw is niet alleen een tragedie voor de nabestaanden, maar ook een signaal dat de samenleving haar kwetsbaarste leden nog onvoldoende beschermt.
Wij roepen elke burger op, in welke hoedanigheid dan ook, alert te zijn. Achter elke statistiek staat een mens, een verhaal, een gezin. Laten we samen werken aan een Suriname waarin vrouwen niet in eigen huis of op straat hoeven te vrezen voor hun leven vanwege hun vrouw-zijn. Een Suriname waarin femicide niet langer stil blijft staan op de marge van de statistieken, maar juist midden in de aandacht komt.
Women's Rights Centre Suriname 