Jrg 20 no 4 juli 2023
Tekst Carla Bakboord
Al decennialang wordt de samenleving regelmatig geconfronteerd met diverse vormen van geweld tegen vrouwen in de politieke arena. Geweld tegen vrouwen is een verontrustend wereldwijd probleem dat verschillende aspecten van de samenleving treft, inclusief de politieke sfeer. De politieke arena zou een ruimte moeten zijn waarin vrouwen gelijke kansen hebben om deel te nemen en bij te dragen aan het besluitvormingsproces. Helaas, vrouwen worden in de politiek nog steeds geconfronteerd met verschillende vormen van geweld, variërend van verbale aanvallen, seksuele intimidatie tot fysieke agressie. We zien dit al vanaf de kandidaatstelling tot en met de beëdiging. Ik sprak met enkele politica over hun eigen ervaring en wat hun vrouwelijke collega’s hebben meegemaakt. Ik gebruik fictieve namen.
Geweld tegen vrouwen in de politiek vormt een serieuze belemmering voor hun volledige participatie in het politieke proces. Vrouwen worden vaak geconfronteerd met intimidatie, bedreigingen en aanvallen, zowel online als offline. Niet alleen door collega’s, maar ook burgers misdragen zich op schandelijke wijze op social media.
Deze vormen van geweld hebben een afschrikwekkend effect en ontmoedigen vrouwen om deel te nemen aan politieke activiteiten of om zich kandidaat te stellen voor politieke functies. Dit heeft ernstige gevolgen voor de democratie, omdat het leidt tot een onevenwichtige vertegenwoordiging en een gebrek aan diversiteit in de besluitvorming.
Terugblikkend op de jaren negentig kunt u zich vast nog wel herinneren dat de toenmalige voorzitter van De Nationale Assemblee (DNA), Iendradevie Marijke Djawalapersad, door haar mannelijke collega’s naar het hoofd geslingerd kreeg dat ze slechts een kleuterleidster is en wellicht niet in staat de hoogste functie, voorzitter van DNA, te kunnen bekleden. De angst en de verontwaardiging dat vrouwen zulke hoge functies bekleden, schijnt voor vele mannen een doorn in het oog te zijn.
Deze mannen voelen zich aangetast in hun mannelijkheid en vinden dat vrouwen hiermee hun mannelijke dominante positie doen wankelen. Zij hebben vaak een gebrek aan empathie en respect voor vrouwen. Ze kleineren vrouwen, maken hen belachelijk of trekken hun capaciteiten in twijfel om zichzelf superieur te voelen. Dit kan resulteren in een gebrek aan gelijke kansen en aan discriminatie op basis van gender. Bovendien zien dergelijke mannen, vrouwen vaak als middel om hun doelen te bereiken.
In de politiek gebruiken ze vrouwen als pionnen in hun politieke spel, waarbij ze hen manipuleren of exploiteren voor hun eigen politiek gewin, zonder rekening te houden met de behoeften en belangen van deze vrouwen. Zoals Joyce, een doorgewinterde politica, benadrukt: “Duidelijk zie ik nu in DNA vrouwen die stil blijven en niet durven. Kijk maar naar die brief over de directeur van de Hakrinbank waarbij de instructie werd gegeven dat een bepaalde politieke partij niet mocht medeondertekenen. Ook lees ik hoe vrouwen op sociale media worden uitgescholden, bedreigd en seksueel getinte uitlatingen over hen worden gepost via Facebook. Dit maakt vrouwen kwetsbaarder om aangevallen te worden.”
Narcistisch gedrag
Onlangs op een seminar over narcistisch gedrag, georganiseerd door Push Forward, legde neuropsycholoog Richenel Ellecom uit dat bovenstaande gedragingen veel overeenkomsten hebben met narcistische gedragspatronen. Ik ben het met hem eens. Mensen met narcistisch gedrag streven naar macht, controle en superioriteit over anderen. Wanneer ze zich bevinden in posities van macht, waarin ze ongelimiteerde controle hebben over anderen, kan dit hun narcistische gedrag versterken. De machtsverhoudingen tussen mannen en vrouwen versterken deze persoonlijkheidsstoornis welke zich ook uit in geweld tegen vrouwen in de politiek. Ik zie die ongelijke gendermachtsverhoudingen dus als een dieperliggende oorzaak. Let wel, in de politieke arena kunnen zowel mannen als vrouwen slachtoffer worden van politici met narcistische eigenschappen. Zij maken misbruik van hun machtspositie om anderen te onderdrukken, te manipuleren of te exploiteren.
Om de steun van vrouwen te winnen, doen narcistische mannen zich voor als feministen of beloven zij vrouwenrechten en – kwesties aan te pakken, maar dit kan oppervlakkig zijn en voornamelijk dienen als een strategie om hun imago te verbeteren. Zoals Gaytrie aangeeft: “Belangrijke thema’s aangaande vrouwen, of wat vrouwen belangrijk vinden, worden nauwelijks aangekaart, ook niet binnen de fracties”.
Dubbele standaard en agressie
Gaat het om seksualiteit, dan zien we een dubbele standaard. Vaak worden mannen aangemoedigd of zelfs geprezen voor hun seksuele prestaties, terwijl vrouwen regelmatig worden beoordeeld of gestigmatiseerd op basis van hun seksueel gedrag. Zo zegt Maureen: “Voornamelijk anonieme accounts met seksueel getinte aanvallen zijn heel gevoelig voor vrouwen. Hierdoor gaan mijn vrouwelijke collega’s aan zichzelf twijfelen”. Dit kan leiden tot ongelijke behandeling en kan negatieve gevolgen hebben voor vrouwen, zoals het beperken van hun vrijheid om hun seksualiteit te uiten of het veroordelen van hen voor keuzes die voor mannen als normaal of acceptabel worden beschouwd.
Politica Jane vertelt haar ervaring over agressie. “Ik heb ervaren dat er agressief gedrag werd getoond, waarbij die man helemaal in mijn gezicht kwam met de bedoeling dat ik mijn woorden moest terugtrekken. Hij zei: ‘ik ga je in je kist leggen’. Vaak vinden deze soort mannen dat jij je als vrouw gedeisd moet houden, en als jij je dan niet zo gedraagt, worden die mannen juist agressiever, want jij gedraagt je niet timide genoeg. Niet zoals, volgens hen, een vrouw zich behoort te gedragen. Ze gaan dan schuttingtaal gebruiken of met de vuist op de tafel slaan in de hoop dat jij dan zal zwijgen”.
Dit wordt bevestigd door Carmen: “Ik heb ervaren dat sommige mannelijke politici heel grof doen tegen hun Hindostaanse vrouwelijke collega’s. Ik heb niet gezien dat zij dat doen bij vrouwen van andere etnische groepen. En die vrouwen durven niets terug te zeggen”.
Genderongelijkwaardigheid met daarbovenop narcistische gedragspatronen in de politieke arena vormen een gevaar en bedreiging voor onze democratie.
Women's Rights Centre Suriname 