Verbeterde moeder- en kindzorg basis voor een gezonde samenleving

Jrg 18 no 7 oktober 2021

Tekst Lachmi Kodan

Beeld Sixdegreesnews.org

Terwijl de basis van de mondiale gezondheidszorg bij de moeder- en kindzorg moet liggen, is de gezondheidstoestand van de zwangeren en hun baby’s wereldwijd nog een groot probleem. De gezondheid van de zwangere en haar baby zijn nauw met elkaar verbonden. Ernstige ziekte tijdens de zwangerschap kan leiden tot problemen in de gezondheid van de baby en zelfs tot vruchtdood. Ondanks de vele ontwikkelingen op medisch gebied en de toegenomen aandacht voor sterfte tijdens de zwangerschap of kort na de bevalling (moedersterfte) en doodgeboorte/sterfte van de baby binnen een maand (perinatale sterfte), blijken nog heel veel verbeteringen noodzakelijk. 

Er zijn enorme verschillen in de kwaliteit van zorg tussen en binnen landen. Aan de wereldkaart die de moeder en kindersterftecijfers weergeeft is duidelijk te zien welke de ontwikkelingslanden zijn; die landen hebben de hoogste sterftecijfers. Ook binnen landen zijn er verschillen in de kwaliteit van zorg en sterftecijfers bijvoorbeeld binnenland versus stad, laagopgeleiden versus hoogopgeleiden, hoge versus lage socio-economische klasse.

Moeder- en kindzorg is niet alleen afhankelijk van gezondheidsfactoren maar ook van economische en sociale factoren. Het gaat uiteindelijk om de mate waarin een samenleving de erkenning en bescherming van mensenrechten ter harte neemt. Alsook de erkenning van het basisrecht van elke vrouw op een gezonde zwangerschap en respectvolle bevalling en het recht van elk kind op goede gezondheidszorg zowel voor, tijdens als na de geboorte.

Ook in Suriname verdient de moeder en kindzorg meer aandacht. Suriname is één van de vijf landen in de Latijns Amerikaanse en Caribische regio met de hoogste maternale en perinatale sterftecijfers. Dit ondanks het relatief hogere welvaartsniveau vergeleken met de buurlanden. 

Moedersterfte

Onderzoek naar moedersterfte over de afgelopen tien jaar in Suriname heeft uitgewezen dat:

De meeste sterftes voorkomen onder creolen en marrons en onder vrouwen in een lagere socio-economische klasse;

Moedersterfte veroorzaakt wordt door bloedingen na de bevalling, de gevolgen van hoge bloeddruk en infectie; 

Een vierde van de vrouwen overleden tussen 2015 en 2019 waren onverzekerd; 

De meeste sterftes vinden plaats na de bevalling en in de ziekenhuizen, waar ook de meeste bevallingen plaatsvinden. Echter, er is sprake van een toename van sterfte thuis, in een lokale polikliniek of kort na aankomst in het ziekenhuis. De oorzaak van deze sterftes is vaak onbekend. Ook is er een toename van moedersterfte ten gevolge van suïcide; 

Bijna de helft van de sterftes waren zeker te voorkomen; en

De kwaliteit van de geboden zorg had in bijna alle gevallen beter moeten zijn.

Op grond van de bevindingen van deze studies zijn door stakeholders, de Pan-Amerikaanse Gezondheidsorganisatie (Paho) en het ministerie van Volksgezondheid, stappen gezet om gericht de zorg voor de zwangeren te verbeteren om ernstige ziekte en dood te van zowel moeder als kind te voorkomen. 

Eén van deze stappen is het bespreken en analyseren (audit) van elke moedersterfte door deskundigen, waardoor de hiaten in de zorg duidelijk worden en aanbevelingen kunnen worden geformuleerd. Verschillende instanties hebben zich ingezet om nationale richtlijnen te formuleren en trainingen te doen om zo de kwaliteit van de zorg te verbeteren.

Maternale en perinatale gezondheid en Covid-19 

De toegang tot kwaliteitszorg voor moeder en kind werd in de afgelopen periode mede negatief beïnvloed door de Covid-19 pandemie. De toegang tot zorg voor de zwangeren kwam door deze situatie in gevaar. Ook het aantal moedersterftes nam schrikbarend toe. Van de 23 zwangerschapsgerelateerde sterftes per september 2021, staat vast dat zeker dertien gevallen gerelateerd zijn aan Covid-19. Geen van deze zwangeren waren gevaccineerd. Ook is er een toename van vroeggeboorte omdat het soms noodzakelijk is om de zwangerschap vroeg te beëindigen in geval van ernstige maternale Covid-19 infectie.

Perinatale sterfte 

Bij perinatale sterfte gaat het om baby’s die dood geboren worden of kort na de geboorte overlijden. Perinatale sterfte is een ingrijpende en tragische geboorte uitkomst, voor ouders, familie én zorgverleners. De wereldwijde doelstellingen die zijn opgesteld, door o.a. de Wereld Gezondheidsorganisatie (WHO), beogen globaal de perinatale sterfte terug te dringen vóór 2030.

Wereldwijd waren er in 2015 ongeveer 2.6 miljoen doodgeboortes (achtien per duizend geboortes), waarvan de meeste in de ontwikkelingslanden. De helft van deze doodgeboortes waren ontstaan ten gevolge van voorkombare oorzaken. Slechte gezondheidstoestand van de zwangere heeft ook invloed op de conditie van haar baby en kan leiden tot bijvoorbeeld vroeg- of doodgeboorte.

In Suriname waren er in 2016-2017 14.4 doodgeboortes per duizend levend geborenen. Dit is het op één na hoogste doodgeboorte sterftecijfer van de regio. Hoge bloeddruk bij de moeder was in bijna de helft van deze doodgeboortes een bijdragende factor in het ontstaan van de sterfte. 

Continuüm van zorg 

Gezondheidszorg tijdens de zwangerschap, bevalling en daarna voor moeder en kind moet gezien worden als een onderdeel van de hele levensloop cyclus van de vrouw. Hierdoor is het ook essentieel om aandacht te schenken aan de adolescenten gezondheidszorg, reproductieve gezondheid, en mentale gezondheid van de vrouw. Ook preventieve maatregelen (anticonceptie, leefstijl en voeding, onderwijs en opleiding, sociale situatie en de positie van de vrouw in de maatschappij) zullen de nodige aandacht moeten krijgen. 

Meer info op www.verloskundesuriname.org