Code rood voor de mensheid; vrouwen kwetsbaarder

Jrg 18 no 6 september 2021

Tekst Henna Guicherit

“De alarmbellen rinkelen oorverdovend, en het bewijs is onweerlegbaar: de uitstoot van broeikasgassen door verbranding van fossiele brandstoffen en ontbossing verstikken onze planeet en brengen miljarden mensen direct in gevaar. De opwarming van de aarde treft elke regio, waarbij veel van de veranderingen onomkeerbaar worden.” Het verleden maand uitgebrachte rapport van Werkgroep 1 van de Inter-governmental Panel on Climate Change (IPCC) spreekt duidelijke taal: code rood voor de mensheid! 

Ook het recent verschenen: ‘State of the Climate Report: Suriname’ drukt ons onmiskenbaar met de neus op wat ons de komende decennia te wachten staat. Terwijl ons land met Bhutan en Panama behoort tot de drie landen in de wereld die carbon negatief zijn – meer broeikasgassen absorberen dan uitstoten – zullen wij naar verwachting onevenredig worden getroffen. Ik ben geen doemdenker maar moet bekennen dat ik verschillende evolutionaire scenario’s de revue zag passeren. We moeten beseffen dat onze aardbol als gevolg van onze eigen desastreuse menselijke activiteit een punt heeft bereikt waarbij er nauwelijks of geen mogelijkheden meer zijn om de fatale ontwikkeling, voor alles wat leeft op ‘Moeder Aarde’, te keren. Zonder onmiddellijke, snelle en grootschalige vermindering van de uitstoot van broeikasgassen, zal het onmogelijk zijn om de opwarming te beperken tot bijna 1,5°C of zelfs 2°C. 

De effecten van extreme weersomstandigheden die dagelijks waarneembaar zijn zoals hittegolven en overstromingen worden door wetenschappers meer en meer toegeschreven aan menselijke invloed. Het is de hoogste tijd dat wij, bewoners van planeet aarde, in collectiviteit de mega inspanningen plegen die nodig zijn om het tij te keren en de planeet leefbaar te maken voor de toekomstige generaties.

Kwetsbaarheid vrouwen

In de hele wereld ondervinden de meest kwetsbare en gemarginaliseerden de grootste gevolgen van klimaatverandering. Vrouwen worden in toenemende mate gezien als kwetsbaarder dan mannen, vooral omdat zij de meerderheid van de armen in de wereld vertegenwoordigen en naar verhouding afhankelijker zijn van bedreigde natuurlijke hulpbronnen. Zeventig procent van de 1,3 miljard mensen die in armoede leven, is vrouw. In stedelijke gebieden wordt 40 procent van de armste huishoudens geleid door vrouwen. Vrouwen domineren de wereldvoedselproductie voor 50 tot 80 procent, maar zij bezitten minder dan 10 procent van het land.

Als gevolg van de traditionele genderarbeidsverdeling verrichten vrouwen vaker dan mannen onbetaalde arbeid. Zij hebben dan minder kansen om een inkomen te verdienen en ook minder toegang tot kapitaal en technologie. Veel vrouwen in de kwetsbare kuststrook en het binnenland zijn werkzaam in de landbouw. Hun arbeid wordt nog vaak gezien in het verlengde van hun onbetaalde huishoudelijke taken. Komen bijvoorbeeld door hevige regenval hun gronden onder water, dan verliezen zij hun productie terwijl zij geen geld hebben om verder in hun levensonderhoud te voorzien.

Na de overstromingen die in 2006 het binnenland troffen, is er een onderzoek verricht door het Ontwikkelingsprogramma van de Verenigde Naties (UNDP) naar de effecten van klimaatverandering op landbouw en huisvesting in twee inheemse gemeenschappen. Hieruit blijkt dat vrouwen inderdaad kwetsbaarder zijn dan mannen voor de negatieve gevolgen van deze overstroming. Zij dragen vooral in plattelandsgebieden en het binnenland grote verantwoordelijkheid voor voedselzekerheid. Vrouwen zijn belast met de meer tijdrovende en arbeidsintensieve taken die handmatig of met behulp van eenvoudig gereedschap worden uitgevoerd. Daarbovenop hebben zij beperkte toegang tot en controle over goederen en diensten. Immers, ze zijn sterk ondervertegenwoordigd in de besluitvorming. 

Tijdens extreem weer, zoals langdurige droogte en overstromingen als gevolg van extreme neerslag, moeten vrouwen veel harder werken om in hun levensonderhoud te voorzien. Hierdoor hebben zij nog minder tijd om toegang te krijgen tot training en onderwijs, om vaardigheden te ontwikkelen of een inkomen te verdienen. Daar komt nog bij dat vrouwen door hun verantwoordelijkheid voor de zorg voor kinderen niet, zoals mannen, hun gezin kunnen verlaten om elders werk te zoeken. Daarom zijn vrouwen minder goed in staat om klimaatverandering het hoofd te bieden.

Het is van belang om na te gaan hoe vrouwen in de agrarische sector toegang te geven tot de diensten van financiële instellingen om hun productiemiddelen te verbeteren en om zichzelf te beschermen en te versterken tegen de negatieve effecten van klimaatverandering. 

Uitdaging

Ons land is bijzonder kwetsbaar voor de effecten van klimaatverandering. Wij zijn namelijk afhankelijk van fossiele brandstoffen, hebben bossen die onderhevig zijn aan verval, kwetsbare ecosystemen en 87 procent van onze bevolking woont in ons laaggelegen kustgebied waar ook het grootste deel van onze economische activiteit plaatsvindt. Veel sectoren lopen het risico verliezen en schade te lijden als gevolg van klimaatverandering.

Woont u in Paramaribo dan moet u weten dat het klimaat hier heter en droger zal worden. De verwachting is dat de momenten met neerslag in ons land zeldzamer en intenser worden en de maximale windsnelheid matig zal toenemen. De minimum- en maximumtemperaturen zullen naar verwachting in het hele land stijgen, hoewel minder aan de kust en meer in het zuidwesten. Kortom extreme hitte zal vaker voorkomen, de zeespiegel zal blijven stijgen en extreme regenval zal toenemen. Het is van belang dat wij de gevolgen van klimaatsverandering op diverse kwetsbare delen van onze bevolking en regio’s onderkennen en strategieën ontwikkelen gericht op aanpassing en versterking van de meest kwetsbaren. En zeker ook stilstaan bij de negatieve effecten van de opkomende olie en gasindustrie waar zo naar wordt uitgekeken. Deze zal bijdragen aan de uitstoot van meer broeikasgassen. Zowaar een dilemma.