Grooming , een cultuur van seksueel misbruik

Jrg 18 no 2 mei 2021
door Maggie Schmeitz

Schrijfster en journalist Usha Marhé sloeg in 2011 al alarm over seks van volwassen mannen met tienermeisjes dat als het ware wordt gedoogd omdat het kind heeft ingestemd.

Krantenberichten over zedenzaken met minderjarigen laten vaak een verontrustende denkwijze zien. Zoals een bericht op Starnieuws (16-02-2021) over een 37-jarige schoolbuschauffeur, veroordeeld tot drie jaar cel voor het seksueel misbruiken van een 12-jarig meisje. Over het slachtoffer wordt gesteld: Zij wist dat de man getrouwd is en kinderen heeft toen zij besloot met hem te seksen. Of het bericht in De Ware Tijd (18-11-2020) over een 45-jarige militair veroordeeld tot twaalf maanden – waarvan zeven voorwaardelijk – voor het seksueel misbruiken van een 15-jarig meisje. Hier wordt het slachtoffer geciteerd dat zegt dat ze zielsveel van de man houdt en nog steeds met hem wil trouwen.

Zedenwetgeving
De zedenwetgeving is echt duidelijk genoeg. Degene die handelingen met kinderen onder de leeftijd van twaalf jaren pleegt die mede bestaan uit het lichaam seksueel binnendringen, is strafbaar met maximaal vijftien jaren gevangenisstraf (art. 297). Handelingen die bestaan of mede bestaan uit het seksueel binnendringen van het lichaam, met jeugdigen boven de leeftijd van elf jaar maar onder de leeftijd van zestien jaar (buitenecht) zijn strafbaar met maximaal twaalf jaren gevangenisstraf (art.298).

Waarom worden jongeren zo beschermd door de wet? De leeftijd van tien tot negentien jaren noemen we ook wel puberteit of adolescentie. Deze fase tussen kindertijd en volwassenheid is een hele bijzondere. Het is de tijd waarin jongeren hun identiteit ontwikkelen en hun houding in het leven bepalen. De puberteit is een fase van enorme verandering: lichamelijk, intellectueel, emotioneel en seksueel. De geslachtshormonen gieren door hun lichaam en zorgen vaak voor hinderlijke gedragsveranderingen. Pubers zoeken naar nieuwe ervaringen, nemen grote risico’s en vertonen impulsief gedrag. Doordat hun hersenen nog niet ‘rijp’ zijn, zijn ze ongevoeliger voor straf en denken ze alleen op de korte termijn. Het is de fase waarin jongeren zelf vaak denken dat ze alles al weten; maar de gevolgen van hun gedrag nog niet kunnen overzien.

Daarom legt de wetgever de verantwoordelijkheid bij de volwassenen. We hebben als samenleving vastgesteld dat jeugdigen onder de zestien jaar nog niet volwassen genoeg zijn om seksueel actief te zijn, dan wel de consequenties van het seksueel actief zijn te kunnen dragen. Deze wetsartikelen beschermen jongeren dus ook tegen zichzelf. Net zoals we volwassenen verbieden om sigaretten, alcohol en loten aan jeugdigen te verkopen. Zo verbieden we volwassenen ook om seksuele handelingen met kinderen en jeugdigen te plegen. Al willen zij wel roken, drinken en seks hebben; het is aan ons als volwassenen om de verantwoordelijkheid te nemen en dit te voorkomen.

De artikelen 303 tot en met 305 van de zedenwetgeving maken het nog duidelijker dat de verantwoordelijkheid altijd bij de volwassene ligt. Zo wordt in art. 303 – misbruik van gezag -degene die door giften (geld, goederen of diensten), misbruik van overwicht of misleiding maakt en iemand onder de 18 jaar aanzet tot ontucht, bestraft met maximaal acht jaren gevangenisstraf. Artikel 304 verhoogt die gevangenisstraf naar maximaal vijftien jaren als het gaat om ontucht met eigen kinderen of afhankelijken. De wetgever specificeert hierbij zijn minderjarig kind, stiefkind of pleegkind, zijn pupil, een aan zijn zorg, opleiding of waakzaamheid toevertrouwde minderjarige of zijn minderjarige werknemer of ondergeschikte.

In het Multiple Indicator Cluster Survey (MICS) onderzoek van 2018 gaf 13 procent (ongeveer één op de acht) van de geïnterviewde vrouwen in de leeftijdscategorie 15-24 jaar aan seks gehad te hebben voor hun vijftiende jaar. Van de geïnterviewde mannen in de leeftijdscategorie 15-24 jaar gaf 18 procent (ongeveer één op de zes) aan seks gehad te hebben voor hun vijftiende jaar. Jeugdzaken van het Korps Politie Suriname (KPS) registreerde van januari tot november 2020 280 gevallen van seksueel misbruik. Naar alle waarschijnlijkheid is het aantal gevallen dat niet wordt aangegeven vele malen groter. In de gevallen die voor de rechter komen, is de strafmaat over het algemeen veel lager dan wat de wet mogelijk maakt. Waarom is dat zo?

Grooming!

Het heeft er wellicht mee te maken dat we in de Surinaamse cultuur nog teveel gefixeerd zijn op geweld. Een brute verkrachting, dat begrijpen we. Maar als er geen geweld aan te pas komt, hebben we er moeite mee om een dader en een slachtoffer te zien. Bij seksueel misbruik van jeugdigen is er echter vaker sprake van grooming. Grooming is het proces waarbij de pleger de minderjarige heel berekenend in een seksuele relatie trekt. De pleger checkt hoe kwetsbaar het kind is: heeft het kind behoefte aan aandacht, weinig zelfvertrouwen, is er verminderd ouderlijk toezicht? Vervolgens wint de pleger het vertrouwen van zijn prooi door de behoeftes van het kind te leren kennen en die te vervullen. De pleger maakt zichzelf steeds belangrijker in het leven van het kind: cadeautjes, uitjes, aandacht en liefde. Geheimhouding is een essentieel onderdeel van grooming. De pleger isoleert het kind van anderen, meestal door het kind het gevoel te geven dat de band tussen hen heel speciaal is. Jij bent veel slimmer dan de anderen. Je moet het aan niemand vertellen want zij gaan het niet begrijpen. De pleger werkt geduldig toe naar het medeplichtig maken van het kind: je wilde het zelf. Als er voldoende emotionele afhankelijkheid en vertrouwen is opgebouwd, schakelt de pleger door naar het seksualiseren van de relatie. Als de seksuele relatie eenmaal een feit is, zal de pleger het kind onder druk zetten om controle te houden. Een pleger kan dreigen de relatie te beëindigen en alles wat daar voor het kind mee samenhangt: de cadeautjes, extra coaching, de plaats in het team, de tripjes, de liefde en de aandacht. Daarnaast kan de pleger dreigen met wat mensen ervan zullen vinden; want jij wilde dit ook. De schaamte maakt dat het kind blijft zwijgen, al wil het de seksuele relatie niet meer.

Het is cruciaal dat we als samenleving onze oogkleppen weghalen en benoemen wat er gebeurt. Misbruik van kinderen en jongeren is altijd strafbaar. Laten we die straffen dan ook toepassen.