Evaluatie wet ‘Bestrijding huiselijk geweld’ voor een efficiëntere toepassing

Jrg 19 no 7 october 2022
Tekst Henna Guicherit

De zon staat al hoog aan de hemel als in Court Yard by Marriott een groot gemêleerd gezelschap van genodigden zich op 29 augustus door de lange gang van het hotel begeeft naar de megatent in de achtertuin met uitzicht op de Surinamerivier. Onder hen bevinden zich ambassadeurs, vertegenwoordigers van VN-organisaties, de zittende en staande magistratuur, parlementariërs, maatschappelijk werkers, jeugdambassadeurs huiselijk geweld, vertegenwoordigers van het Korps Politie Suriname, overheidsinstanties, niet gouvernementele organisaties (ngo’s) en last but not least minister Kenneth Amoksi van Justitie en Politie (JusPol). Hij zal een uur later de aftrap geven op deze ceremoniële lanvering van het project ‘Evaluatie wet Bestrijding huiselijk geweld’. Dit project wordt door Women’s Rights Centre (WRC) uitgevoerd met ondersteuning van het Canada Fund for Local Initiatives. 

De wet Bestrijding huiselijk geweld (WBHG) die in 2009 in werking is getreden, heeft een preventief karakter en is er op gericht om in een vroeg stadium bescherming te bieden aan slachtoffers of mogelijke slachtoffers van huiselijk geweld via een snelle procedure. Het hoeft geen betoog dat het de hoogste tijd is voor een grondige evaluatie van deze wet en wel met input van alle stakeholders die in hun dagelijkse praktijk te maken hebben met slachtoffers en daders van huiselijk geweld. 

Meersporenbeleid
De rij van sprekers werd geopend door WRC-voorzitter Carla Bakboord en afgesloten met Juspol-minister Kenneth Amoksi. “Dat wij, u en ik, ieder vanuit onze eigen discipline samen de verantwoordelijkheid dragen huiselijk geweld uit te bannen behoeft geen discussie”, hield Bakboord haar gehoor voor. “Samen een meersporenbeleid uitstippelen is dan ook de visie van WRC. U weet dat er dagelijks, voornamelijk kinderen – zowel jongens als meisjes – en vrouwen slachtoffer zijn van geweld gepleegd in de relationele sfeer. Ook kwetsbare groepen zoals mensen die leven met hiv, mensen die leven met een beperking, ouderen en leden van de LGBTQ – gemeenschap zijn thuis niet altijd veilig. Juist in de relationele sfeer, dus binnen het gezin, de familie en liefdesrelaties zou het individu veilig, beschermd en gelukkig moeten zijn. Het vraagstuk van huiselijk geweld is dus niet een geïsoleerd verschijnsel, want het blijkt niet alleen families en relaties te ontwrichten maar ook onze samenleving. Daarom moeten wij extra maatregelen treffen om de meest kwetsbaren onder ons een veilig en beschermd thuis te bieden. Dat heeft de Surinaamse staat haar burgers beloofd middels internationale verdragen waar ons land partij bij is, nationale wetgeving en beleid. Daarom is de wet Bestrijding huiselijk geweld een belangrijk instrument, omdat het een preventief karakter heeft. In het veld hebben wij wel vaker vernomen dat er bepaalde zaken niet conform de wet Bestrijding huiselijk geweld worden behandeld. Ook de nationale raad huiselijk geweld zag evenals WRC de noodzaak in deze wet te evalueren en heeft dit in zijn beleidsplan opgenomen”, aldus Bakboord.

Zorgpunten
De NRHG is in juni 2017 door de toenmalige minister van Justitie en Politie ingesteld. In dit overkoepelend orgaan hebben vertegenwoordigers van zeven ministeries en twee ngo’s zitting. Deze raad is, naar zeggen van voorzitter Carmen Rasam, nu druk doende het nationale beleidsplan ‘Structurele aanpak van huiselijk geweld’ te actualiseren en de daarin opgenomen actieplannen te doen uitvoeren. 

Rasam is bekend met de zorgpunten die leven bij de uitvoering van deze wet. Zo blijkt dat niet alle aanvragen voor een beschermingsbevel huiselijk geweld betreffen. Aandacht behoeft volgens haar ook het feit dat “als bij de behandeling van een verzoek tot een beschermingsbevel de gedaagde wordt bijgestaan door een advocaat en het slachtoffer die juridische bijstand mist, dit door het slachtoffer soms als intimiderend wordt ervaren”. 

Velen beklagen zich ook over de aanpak van meldingen bij overtreding van een beschermingsbevel. In deze bijzondere wet is opgenomen dat degene tegen wie een bevel is uitgevaardigd en aan wie dat bevel is betekend, en die in strijd handelt met de door de rechter opgelegde verbods- en gebodsbepalingen zich schuldig maakt aan een strafbaar feit. “De aangever van zo een overtreding mag dan ervan uitgaan dat diens aangifte heel serieus en rigoureus door de politie wordt opgepakt”, aldus Rasam. 

Ook vermeldt zij dat de spoedige betekening van het vonnis door de gedaagde een probleem is welke aandacht verdient van de staat die daarvoor verantwoordelijk is. De verplichting tot ontruiming casu quo verlating van de woonplaats voor bepaalde tijd is en houdt volgens Rasam geenszins in dat de gedaagde de eigendom van het aan hem toebehorend pand verliest. Beoogd wordt het slachtoffer gedurende deze periode te beschermen tegen huiselijk geweld en deze in de eigen vertrouwde omgeving te doen verblijven, aangezien van verzoeker in redelijkheid niet kan worden geëist dat deze de woning ontruimt casu quo. verlaat. De tijdelijke inperking van de grondrechten van de verdachte kunnen hierdoor in de meeste gevallen gerechtvaardigd worden. 

De evaluatie van de wet is volgens Rasam gerechtvaardigd en zij committeert zich als voorzitter van de NRHG volmondig haar bijdrage waar nodig te leveren. 

Welzijn van elke burger
Norville Plet – Burleson, de toegewijde voorzitter van de Vereniging van Sociaal Werkers in Suriname, deelde openhartig haar visie en de beperkingen waarmee sociaal werkers in de praktijk worden geconfronteerd, met de aanwezigen. “Als startende social worker is mij geleerd om mijn werk in stilte en met effect te doen. Het doel is dat de cliënt jou op een gegeven moment niet meer nodig heeft. Mijn mentor zei altijd: ‘work in silence and make your success make the noise.’ Laat jouw cliënt er beter van worden. Maar de beschikbare middelen, voorzieningen en mogelijkheden kunnen de kwaliteit van mijn dienst behoorlijk beïnvloeden. Op dit moment is het grootste deel van de social workers / hulpverleners tovenaar: met de schaarse middelen werken aan een voor de cliënt acceptabel plan van aanpak. Dealen met ethische dilemma’s en bijna dagelijks frustreren van het steeds weer wegvallen van voorzieningen. Het is dagelijks een limbo tussen opgeven en doorgaan. Opgeven omdat je elke dag face to face staat met een aantal tekortkomingen en aan de andere zijde: doorgaan omdat het niet alleen jouw passie is maar jouw motivatie is om dienstbaar te zijn. En trouwens, opgeven is geen optie want als een ieder opgeeft dan stop dat filmpje echt. Vergis je niet hoeveel personen dit geheel draaiende houdt. Hoeveel hulpverleners ‘above and beyond’gaan om dienstbaar te zijn voor elkeen. Vele van hen die zitten hier. Ik waag me niet te starten met de lijst…Allen bij elkaar omdat wij een doel hebben: ‘welzijn van elke burger!’ Het bestrijden van geweld valt er sowieso onder. Want het geweld is niet alleen iets dat de zogenaamd zielige vrouwen overkomt maar ook de dyadya uma onder ons. Geweld kent geen etniciteit, leeftijd, geslacht of politieke kleur. Het overkomt je…. jouw zusje, jouw zoon, een nichtje, een collega, een verpleegkundige of advocaat.”

Commissaris Stanley Changoer, de plaatsvervangend korpschef van het Korps Politie Suriname (KPS), juicht het initiatief tot evaluatie van de wet toe. Dertien jaar na de aanname van deze wet is het volgens hem meer dan noodzakelijk dat de hiaten die bij de uitvoering van deze wet zijn ondervonden onder de loep worden genomen waarbij het slachtoffer centraal staat. “Het Korps Politie Suriname is een constitutionele politie organisatie, die de totale gemeenschap dient en beschermt. Als politie willen wij maar één ding: zorgen dat het weer veilig wordt thuis of binnen de relatie. Uit een evaluatie binnen KPS blijkt dat de gebieden Saramacca, Wanica en Nickerie risicogebieden kunnen worden genoemd als het huiselijk geweld betreft. Dit heeft veelal te maken met de sociale situaties in deze districten. Het huiselijk geweld beleid binnen het KPS zal ook worden aangescherpt voor een algemene aanpak tegen huiselijk geweld.”

Volgens Changoer is het van eminent belang dat:

* er een hulplijn voor slachtoffers komt, waarop de burger c.q. het slachtoffer gelijk zijn of haar geval kan doorgeven. Deze gevallen zouden dan moeten worden gescreend om na te gaan of het wel of geen huiselijk geweld geval is, en vervolgens worden doorverwezen naar een huiselijk geweld unit;

* meerdere opvangcentra voor huiselijk geweld slachtoffers van de grond komen, daar het slachtoffer in de meeste gevallen ook niet terug wil of kan gaan naar de dader;

* er een intensieve samenwerking tot stand komt tussen de verschillende actoren die hetzelfde doel nastreven. 

“We are delighted to have the opportunity to work with the Women’s’ Right Centre, a women led organisation, on this momentous initiative. We salute your leadership and determination to effect change in your society” woorden van de ambassadeur van Canada, Mark Berman, Hij memoreerde tijdens zijn spreekbeurt met genoegen de samenwerking die er eerder met Suriname is geweest bij het ontwerpen van deze wet in het kader van het Canada-Caribbean Gender Equality Program. “Deze strijd tegen seksueel geweld vereist een multi-stakeholder benadering met de volledige ondersteuning van alle relevante sociale partners, inclusief de media, andere niet-gouvernementele organisaties, op geloof gebaseerde organisaties, academische instituties, de private sector, alle overheidsniveaus, jongeren, vrouwen en mannen”, waren de wijze woorden van de ambassadeur. “Het is in deze context dat de regering van Canada het Feminist International Assistance Policy onthulde. Dit beleid heeft tot doel de aanpak van Canada te transformeren en een nieuwe visie op internationale hulp te implementeren, ter ondersteuning van de 2030-agenda voor duurzame ontwikkeling. Canada erkent dat er veel belemmeringen zijn voor het succes van vrouwen en meisjes. Dit beleid heeft tot doel extreme armoede terug te dringen en een vreedzamere, inclusievere en welvarendere wereld op te bouwen. Het beleid erkent dat het bevorderen van gendergelijkheid en empowerment van vrouwen en meisjes de meest effectieve benaderingen zijn om dit doel te bereiken. Deze rechten vormen de kern van ons buitenlands beleid”, aldus ambassadeur Berman.

Juspol-minister Kenneth Amoksi maakte het de aanwezigen duidelijk dat zijn ministerie, dat de hoofdverantwoordelijke is voor de aanpak van huiselijk geweld, niet stil zit. Sedert de inwerkingtreding van de wet in 2009 zijn er zoveel als mogelijk acties ondernomen. 

Hij memoreerde onder meer:

de in 2013 door WRC verzorgde training in de interpretatie en de toepassing van de wet Bestrijding huiselijk geweld voor rechters, officieren van Justitie, leden van het KPS trainers, hulpverleners van het ministerie en enkele leden van de Militaire Politie.

Het ontwikkelen en implementeren van het standaardformulier voor registratie van huiselijk geweld in de periode 2014 – 2018. Immers, in lid 2 van artikel 19 van de WBHG is aangegeven dat het de plicht is van elke opsporingsambtenaar die reageert op een melding of aangifte van huiselijk geweld om een door de minister vastgesteld huiselijk geweld registratieformulier op te maken, welk formulier opgenomen wordt in het Nationaal Huiselijk Geweld Register, welke bij staatsbesluit wordt vastgesteld en dat bijgehouden wordt door het Korps Politie Suriname. 

“Om de omvang van huiselijk geweld goed in kaart te brengen, een beter inzicht te krijgen in de issues en problemen op het gebied van huiselijk geweld en de trends te kunnen volgen, is dit project uitgevoerd, zodat niet alleen de opsporingsambtenaar, maar ook de andere organisaties / instanties die te maken hebben met huiselijk geweld op basis van dit standaardformulier gevallen met betrekking tot huiselijk geweld kunnen registreren.

Tot slot gaf de minister de geruststelling dat zijn ministerie bij de uitvoering van dit WRC-project zoveel als mogelijk haar ondersteuning zal bieden. “Rest mij u veel succes toe te wensen met de uitvoering van dit project en ik kijk uit naar het resultaat, zodat wij met z’n allen huiselijk geweld effectiever kunnen aanpakken.”