Investeer in meisjes, vrouwen en hun gezondheid

Jrg 11 no 8 november 2014

door Henna Guicherit

Met de dag word ik mij bewuster van de grote uitdagingen waarvoor wij staan. Dringi dresi wakti siki, is meer dan ooit ons devies nu wij voor niet-overdraagbare aandoeningen en chikungunya een hoge tol betalen. Deze valt echter in het niet vergeleken met de uitdagingen elders in de wereld waar de tol mijn voorstellingsvermogen te boven gaat. Wij moeten in ieder geval de niet-overdraagbare aandoeningen, nummer één doodsoorzaak in de wereld, indammen en wel vanuit een genderoptiek.

De gezondheidssituatie van vrouwen is gerelateerd aan de gezondheid en kwetsbaarheid van haar kinderen. Een kind geboren uit een ondervoede moeder heeft een verhoogde kans op ondervoeding, een laag geboortegewicht en toenemende kwetsbaarheid voor niet-overdraagbare aandoeningen op latere leeftijd. Meisjes en vrouwen moeten wij daarom zien als onmisbare partners in de strijd tegen niet-overdraagbare aandoeningen en voor het aannemen van nieuwe gezonde stijlen van leven. Hun gezondheid is immers een graadmeter.

NCD’s en gender
De niet-overdraagbare aandoeningen (NCD’s) waaronder hart- en vaatziekten, kankers, chronische aandoeningen van de luchtwegen en diabetes zijn de hoofdoorzaak van ziekte en sterfte bij vrouwen en mannen. Zij zorgen wereldwijd voor 60% (35 miljoen) van alle sterfgevallen. In de landen op ons continent leven 250 miljoen mensen, evenveel mannen als vrouwen, met niet-overdraagbare aandoeningen. In de komende tien jaar neemt dit aantal, o.a. vanwege populatiegroei en veroudering jaarlijks met 17% toe. Het is bekend dat de grootste toename bij vrouwen zal zijn. De vier hoofdoorzaken voor vrouwen en mannen zijn; ongezonde voeding, gebrek aan beweging, roken en het schadelijk gebruik van alcohol. Deze factoren zijn allen te beïnvloeden waardoor volgens deskundigen 80% van alle hartziekten, beroertes, diabetes type 2 en 40% van de kankergevallen geëlimineerd kunnen worden. We kunnen hiermee vele miljoenen en vooral leed besparen. Biologische verschillen, genderrollen en sociale marginalisatie stellen vrouwen en mannen bloot aan verschillende risico’s voor een niet-overdraagbare aandoening. Daarom is het verstandig dat bij de beleidsontwikkeling hier rekening mee wordt gehouden. D.w.z. dat er strategieën worden ontwikkeld naar sekse. Vrouwen hebben bijvoorbeeld vanwege biologische kenmerken in meerdere mate kans op overgewicht en obesitas (zwaarlijvigheid) dan mannen.

Overgewicht
Enkele maanden geleden werd ik opgeschrikt door een artikel in het gezaghebbend medisch tijdschrift The Lancet. Hierin zijn de onderzoeksresultaten van een wereldwijde studie over de prevalentie van overgewicht en obesitas bij kinderen en volwassenen in de periode 1980 – 2013 gepubliceerd. Wat blijkt? 64,7% van de Surinaamse vrouwen heeft overgewicht en obesitas en 33.8% is zwaarlijvig. In de landen op het Amerikaans continent worden ook hoge prevalenties bij volwassen vrouwen genoteerd, maar Suriname zit bij de uitschieters. Hoewel we de nodige vraagtekens plaatsen achter de gehanteerde BMI index, moeten bij ons toch alle belletjes gaan rinkelen. Het onderzoek heeft ook uitgewezen dat ruim 22,6% van onze meisjes van 19 jaar en jonger is ingedeeld in de categorie ‘overgewicht en obesitas’, terwijl 7,4% in de categorie ‘obesitas’. Voor Surinaamse jongens geldt dat 11,8% is ingedeeld in de categorie van zij die overgewicht hebben en zwaarlijvig zijn en 4,4% als zwaarlijvig gekenmerkt, terwijl maar liefst 49,7% van de Surinaamse mannen is ingedeeld in de categorie ‘overgewicht en obesitas’ en 12,5% gerekend wordt als te zijn zwaarlijvig. Overgewicht en obesitas vormen dus een aantoonbare bedreiging voor de gezondheid van een aanzienlijk deel van onze bevolking. Bovenstaande naar sekse uitgesplitste data vragen dringend om een genderbeleid ter bestrijding van overgewicht en obesitas.

ONGEVEER 65% VAN DE VROUWEN EN 50% VAN DE MANNEN MOETEN AFVALLEN VANWEGE OVERGEWICHT OF ZWAARLIJVIGHEID

De gevolgen van obesitas op de algehele gezondheid en wereldeconomie zijn nu wel overduidelijk. Jaarlijks sterven er vele honderdduizenden mensen aan de directe en indirecte gevolgen hiervan. Vooral doordat het de kans op diabetes mellitus, hart- en vaatziekten en kanker, waaronder borstkanker, aanzienlijk verhoogt. Zowel overgewicht als hartklachten houden verband met slechte voeding. Verzadigde vetten, transvetten en LDL-cholesterol dragen bij aan aderverkalking (atherosclerose), hart- & vaatziekten en infarcten. Zout verhoogt de bloeddruk en veroorzaakt op lange termijn hartritmestoornissen en hartstilstanden. De moderne voeding (geraffineerde suikers, transvetten, synthetische hulpstoffen e.a.) zorgt voor overgewicht en verstoort de insulinewerking en bloedsuikerspiegel. Hierdoor kan diabetes mellitus type 2 oftewel suikerziekte ontstaan. Met alle gevolgen en gezondheidsrisico’s van dien. (http://www.filamon.be)

Alle landen op het Amerikaanse continent voeren nu het gevecht tegen overgewicht en obesitas vanwege de hoge cijfers. Om de overhand te krijgen op overgewicht wordt er o.a. gewerkt aan nieuwe en strengere regelgeving voor voedseletiketten, voorlichting en advertenties. Ecuador loopt in deze voorop want in dit land zijn de toegestane hoeveelheden suikers, zout en vetten bij wet vastgelegd. Wetgeving is een lange weg. In de tussentijd kunnen wij werken aan een van de vereisten namelijk onze voedselproducenten informeren over gezonde voeding en bewust maken van de rol die zij kunnen vervullen in de verbetering van de gezondheidstoestand. Minder suiker in de soft en ice cream, minder zout in de chips en geen transvetten in de fast food etc. .

Chikungunya
Bij ebola, het zo gevreesde virus, is gebleken dat vrouwen harder worden getroffen. Liberia spande in augustus de kroon met een onevenredige 75% vrouwen onder de overledenen. Vanwege hun zorgtaken zijn vrouwen extra kwetsbaar. Laten wij de campagne ter bestrijding van chikungunya gebruiken om mannen bewust te maken van het belang van een evenredige verdeling van de zorgtaken. Dus niet alleen meer voortvarendheid bij de preventie, behandeling en herstel van chikungunya maar, ook voor een betere genderarbeidsverdeling van de zorgtaken tussen hem en haar. Als zij getroffen is moet hij haar zorgtaken overnemen. Bovendien is het niet meer dan billijk dat mannen hun deel van de zorg op zich nemen. Vrouwen dragen toch ook bij aan het gezinsinkomen.