Jrg. 15 no 3 juni 2018
Door Nensy Bandhoe
Hier herkennen we de welbekende sekseverdeling van de arbeid die de genderrollen bepaalt voor vrouwen die zich voornamelijk in de privé- en huishoudelijke sfeer bevinden. Vooral in district Saramacca was dit duidelijk. De meeste huisvrouwen van dit district zeiden dat ze ook hun man in het veld hielpen met landbouwactiviteiten en daarnaast nog steeds de verantwoordelijkheid hadden voor huishoudelijke taken zoals koken, zorgen voor de kinderen, ouderen en zieken. Zelfs buitenshuis werkende vrouwen gaven aan dat ze na het werk veel huishoudelijke taken hadden uit te voeren. Als vrouwen niet worden ondersteund in deze taakverdeling, is het begrijpelijk dat zij zelden tijd over zullen hebben voor andere activiteiten waaronder preventieve screening. Alleen als ze klachten hebben en zich ziek voelen, maken zij tijd vrij om naar de dokter te gaan. Tegen die tijd is het misschien te laat om baarmoederhalskanker te genezen.
De bestaande culturele norm dat Hindostaanse vrouwen geleerd worden om trouw te zijn aan hun echtgenoot maakt dat zij er van overtuigd zijn dat ze geen risico lopen op baarmoederhalskanker. Deze opvatting en bewegingsbeperking werden gebruikt als redenen om de preventieve screening niet te doen. Dit is een voorbeeld van hoe vrouwen zelf meehelpen aan het in stand houden en versterken van culturele en gendernormen over de vrouwelijke rol in de gemeenschap. Zelfs als een Hindostaanse vrouw zich bewust zou zijn van het belang om gezond te zijn en de drang voelt om preventieve screening op baarmoederhalskanker te doen, zou haar omgeving (echtgenoot/partner en familie) dit niet ondersteunen. Want het zou kunnen leiden tot het in twijfel trekken van haar huwelijkse trouw. Deze culturele gendernormen beïnvloeden de gezondheidsstatus van Hindostaanse vrouwen, die de meerderheid vormden van de doelgroep voor screening in Saramacca.
Als we kijken naar de hierboven toegelichte gender- en seksuele opvattingen, is het duidelijk dat deze opinies bijdragen aan misvattingen en stigmatisering van screening op baarmoederhalskanker. Dit zorgt voor een laag percentage gescreende vrouwen en vermindert de kansen op vroege ontdekking van baarmoederhalskanker. De kans op sterfte door baarmoederkanker wordt hierdoor groter.
Bewustwording
Om het percentage vrouwen dat gescreend is op baarmoederhalskanker te verhogen, moet er beleid worden ontwikkeld waarbij gezondheidsprogramma’s rekening houden met gender-, seksuele – en culturele opvattingen. Heersende misvattingen die gezondheidsrisico’s voor vrouwen met zich meebrengen moeten worden aangepakt. Mannen, vrouwen maar ook meer specifiek hun directe omgeving die bestaat uit echtgenoten/partners, (schoon)familie en vrienden moeten hiervan bewust worden gemaakt. De boodschap is dat alle vrouwen baarmoederhalskanker kunnen krijgen, of ze nu monogaam zijn of niet. En dit weten heel veel mensen niet. Deze omgeving is bepalend voor de besluitvormingsprocessen die de gezondheid van vrouwen beïnvloeden.
De rol van mannen bij het ondersteunen van hun vrouw/partner in het doen van preventieve screening op baarmoederhalskanker, is cruciaal. Dit is een vereiste om vrouwen hun recht op gezondheid op een adequate manier te kunnen doen beleven. De gemeenschap als instituut die de misvattingen over vrouwen monogamie en baarmoederhalskanker in stand houdt, moet zich bewust zijn van het effect hiervan op de gezondheid van vrouwen. Omdat deze negatieve gendernormen en -waarden zijn aangeleerd, kunnen deze ook worden afgeleerd en positief worden omgezet. Mannen zouden bijvoorbeeld als het hoofd en de beschermer van hun familie, moeten worden geattendeerd op hun verantwoordelijkheid. Zij zouden hun vrouw c.q. de moeder van hun kinderen moeten ondersteunen bij het doen van preventief onderzoek om gezond te blijven.
Hij zou haar kunnen stimuleren om de reguliere preventieve screening op baarmoederhalskanker te doen om kanker te voorkomen. Tegelijkertijd moeten vrouwen bewust worden gemaakt van hoe hun keuzes in het versterken van die negatieve genderrollen schadelijk kunnen zijn voor hun eigen gezondheid en zelfs levensbedreigend kunnen zijn. De samenleving en de familie zullen we moeten leren dat de rol van de vrouwen als verzorger van haar gezin en familie vereist dat ze gezond blijft om aan deze taken te kunnen voldoen. Daarom is het bij het ontwikkelen van bewustmaking programma’s een uitdaging om bestaande misvattingen over gender en seksualiteit te ontkrachten vanwege hun negatieve effect op de gezondheid van vrouwen. Hiermee kunnen we een positieve spin-off creëren voor het gezin, de familie en de samenleving als geheel.
Women's Rights Centre Suriname 