Cedaw en de vrouwen in ons binnenland

Jrg 15 no 1april 2018
door Renatha Simson

Van 22 februari tot 1 maart hebben Renuka Biharie en Renatha Simson, op voordracht van Women’s Rights Centre (WRC) en Ultimate Purpose (UP) de 69ste zitting van het CEDAW- comité bijgewoond in Genève, Zwitserland. Hun participatie is mogelijk gemaakt door International Women’s Rights Action Watch – Asia Pacific (IWRAW –AP). Deze internationale ngo gevestigd in Maleisië heeft hen ook in de gelegenheid gesteld deel te nemen aan de CEDAW Implementation and Monitoring Workshop ‘Global to Local’. Zij hebben op 26 februari op de zitting een mondelinge verklaring mogen afleggen. Ook hebben zij op 27 februari tijdens een lunch briefing met leden van het CEDAW-comité de gelegenheid gehad zaken, die bijzondere prioriteit moeten hebben in onze strijd tegen alle vormen van discriminatie van vrouwen, aan de orde gesteld. Renuka heeft het comité in het bijzonder geïnformeerd over de achterstand van vrouwen in posities van beleid- en besluitvorming en het geweld tegen vrouwen in de private en publieke sfeer. Renatha heeft informatie verstrekt over de gemarginaliseerde positie van vrouwen in het binnenland. De ongelijke toegang tot voorzieningen op het gebied van volksgezondheid, onderwijs en arbeid en werkgelegenheid. En de impact van het uitblijven van erkenning van de grondenrechten van Inheemse en Tribale volkeren.

Inheemse en tribale volkeren behoren wereldwijd tot de meest gemarginaliseerde segmenten van de samenleving. Suriname is hierbij jammer genoeg geen uitzondering. Het Surinaams binnenland, met daarin de woon- en leefgebieden van inheemse en tribale volkeren, is in vele opzichten ons meest onderontwikkeld gebied. Dit, ondanks het feit dat het binnenland, vanwege de mijnbouw en bosbouw, aanzienlijk bijdraagt aan het bruto binnenlands product. Een bijdrage die niet terugvloeit naar het binnenland en haar bewoners die in feite de prijs betalen voor de ontwikkeling van de rest van het land.

Cedaw geeft als één van de overwegingen voor aanname van dit verdrag de verontrusting dat vrouwen in situaties van armoede worden achtergesteld bij het verkrijgen van voedsel, gezondheidszorg, onderwijs, opleiding en werkgelegenheid. Zo ook van andere mogelijkheden om in hun behoeften te voorzien. De leefsituatie van inheemse en tribale vrouwen in Suriname past, gezien deze overweging, helemaal binnen de context van Cedaw.

Voedselzekerheid
Het gebrek aan wettelijke erkenning van de grondenrechten van inheemse en tribale volkeren draagt bij tot voedselonzekerheid, een toename van armoede en een gebrek aan economische groei en empowerment van inheemse en tribale vrouwen. Grond maakt een integraal onderdeel uit van het leven van deze volkeren en vooral van de vrouwen die middels de landbouw zorgdragen voor de voedselvoorziening van hun gezinnen. Voor hun is grond dus een basis voor voedselproductie, economische weerbaarheid, voedselzekerheid, armoedebestrijding en het genereren van inkomsten. Het feit dat Suriname de grondenrechten van Inheemse en Tribale volkeren niet wettelijk erkent, creëert onzekere leefomstandigheden, waarbij vrouwen op elk moment kunnen worden geconfronteerd met het verlies van gewassen en landbouwgronden vanwege uitgegeven mijnbouw- en houtkapconcessies. Op 22 december 2017 heeft De Nationale Assemblee het wetsvoorstel ‘Wet bescherming dorpsgebieden’ aangenomen. Volgens de tekst beschermt deze wet inheemse en tribale dorpen alleen tegen mijnbouw- en houtkapconcessies die na 22 december 2017 zijn verleend. Ook worden alleen dorpsgebieden binnen een diameter van tien kilometer beschermd. Dit betekent dat landbouwgronden niet onder de bescherming van deze wet vallen, aangezien ze zich meestal op meerdere kilometers afstand van de dorpen kunnen bevinden.

Gezondheidszorg
Inheemse en tribale vrouwen zijn voor hun gezondheidszorg afhankelijk van de Medische Zending. Terwijl vrouwen in de kuststreek, Paramaribo en rand-districten, aangewezen zijn op artsen van de Regionale Gezondheidsdienst en particuliere artsen. Het geografische werkgebied van de medische missie strekt zich uit over 130.000 vierkante kilometer, waarin 56 primaire gezondheidscentra en -posten zijn gevestigd. Zes huisartsen (artsen) bedienen de 56 klinieken. Drie van de 56 klinieken fungeren als gezondheidscentra met respectievelijk vijftien, zestien en zes bedden. Het systeem is gebaseerd op gezondheidsassistenten, opgeleid door de Medische Zending en begeleid door artsen en verpleegkundigen door middel van regelmatige radiocommunicatie en supervisietochten. De Medische Zending wordt voor 75 procent door de overheid gesubsidieerd, maar zag in 2016 een daling van de daadwerkelijk ontvangen subsidie. Deze daling is volgens het jaarverslag 2016 van de Medische Zending van invloed geweest op de kwaliteit van de zorg die zij heeft kunnen leveren. Het rapport stelt dat de vaccinatie outreach-activiteiten of gepland onderhoud van hun zorginfrastructuur en specialistische missies wegens financiële tekorten niet konden worden uitgevoerd, waardoor de bereikbaarheid van de tweedelijnszorg voor de doelgroep werd beperkt. Maar het meest verontrustend is mijn inziens het niet uitvoeren van supervisietochten naar het binnenland vanuit de controleafdelingen van het coördinatiecentrum. Volgens het jaarverslag heeft dit een nadelige invloed gehad op het functioneren van de organisatie. Over de invloed op de doelgroep wordt gezwegen. Rekening houdend met de bijkomende gezondheidsrisico’s waaraan inheemse en tribale vrouwen blootstaan, vanwege voornamelijk het overmatig gebruik van kwik in kleinschalige goudwinning en ziekten zoals chikungunya en zika, kunnen deze vrouwen zich geen zorgverlener veroorloven die minder dan de hoogste kwaliteit aan gezondheidszorg aanbiedt.

Onderwijs, opleiding en werkgelegenheid
Het percentage leerlingen dat de school afrondt ligt in het binnenland aanzienlijk lager dan in de kuststreek. Meisjes uit de kuststreek die hun basisonderwijs niet afmaken, hebben de mogelijkheid om vanaf hun achttiende volwasseneneducatie te volgen en hebben daarnaast ook mogelijkheden voor beroepsopleidingen. Meisjes in het binnenland hebben deze mogelijkheden haast niet aangezien de ministeries van Onderwijs Wetenschap en Cultuur en van Arbeid geen landelijke structuur hebben voor duurzame volwasseneneducatie en beroepsopleidingen. Hierdoor nemen de kansen voor werkgelegenheid van inheemse en tribale vrouwen af met het gevolg een verminderde economische weerbaarheid.

Op dinsdag 27 februari heb ik de gelegenheid gehad om een gesprek te hebben met enkele leden van het Cedaw-comité. Het bleek duidelijk dat men bewondering heeft voor de veerkracht van inheemse en tribale vrouwen die onder deze erbarmelijke omstandigheden zien te overleven. Maar het comité was het er ook over eens dat de leefsituatie van deze vrouwen in Suriname dringend moet verbeteren. In zijn concluding observations, het oordeel van het comité over de naleving van Cedaw, spoort het de Staat daarom ook aan om op een serieuze en verantwoorde manier om te gaan met de gezondheid, toekomst, bestaanszekerheid en het leven van vrouwen en meisjes in ons binnenland.

Het is van belang dat er onderzoek wordt gedaan naar – en data wordt verzameld over geweld tegen- en discriminatie van inheemse en tribale vrouwen, hun toegang tot de rechtsspraak en hun toegang tot economische, sociale en culturele rechten. Evenals studies over andere kwantitatieve en kwalitatieve informatie die relevant kunnen zijn om hun mensenrechten te waarborgen. Dit alles om een juist beeld te schetsen van de situatie van inheemse en tribale vrouwen, waardoor er effectief en duurzaam beleid kan worden ontwikkeld.