Waarom steeds vrouwen?

Jrg 6 no 12 maart 2010
Door Carla Bakboord M.Sc.

‘Jullie hebben het alleen maar over vrouwen, maar dat heeft toch niets te maken met gender en met gelijkheid, want gender gaat toch over de gelijkheid van mannen en vrouwen?’; is een veelvoorkomende opmerking en vraag van studenten en ook anderen. Deze vraag wordt ook gesteld over de Internationale Dag van de Vrouw. Wat heeft gender daar nou mee te maken? Zijn jullie niet discriminerend bezig naar mannen toe? Het is goed om in deze editie in het kader van 100 jaar Internationale Dag van de Vrouw stil te staan bij bovenstaand vraagstuk, maar laat ik eerst kort benadrukken wat gender is. 

Wat is gender?
Gender is een analytisch instrument om de ongelijke en ongelijkwaardige machtsverhoudingen tussen mannen en vrouwen te meten. Dus een genderanalyse maakt die verhoudingen zichtbaar. Dit is belangrijk voor het maken van beleid en programma’s gericht op gelijke toegang en zeggenschap voor meisjes en jongens, mannen en vrouwen om een rechtvaardig leven te kunnen leiden. Gender geeft ook inzicht in wat wordt beschouwd als te zijn mannelijk en vrouwelijk. Laat mij een voorbeeld geven. Als wij een genderanalyse zouden verrichten van verkeersaanrijdingen, dan zouden de naar sekse uitgesplitste data zichtbaar maken dat het voornamelijk jongens/mannen zijn die de veroorzaker zijn.

Dit kan de eerste stap zijn van een genderanalyse. Vervolgens moeten we voor deze analyse onderzoeken hoe het komt dat meer mannen dan vrouwen veroorzaker zijn van aanrijdingen. Om de juiste vragen te kunnen stellen heb je als gender analyticus wetenschappelijke kennis en inzicht nodig in het vraagstuk van gender. Heeft dit gedrag van mannen in het verkeer te maken met hun rol als man? Wordt hard – en risicovol rijden beschouwd als te zijn mannelijk? Welke factoren zijn eveneens bepalend voor genderrollen en verantwoordelijkheden die van invloed zijn voor dit gedrag? Tal van vragen die belangrijk zijn om inzicht te krijgen in het verkeersgedrag van deze jongens/mannen. De resultaten van deze genderanalyse zullen helpen een gender transformatief beleid te ontwikkelen op dit stuk, waarbij het doel gericht is op gedragsverandering om het aantal verkeersongelukken drastisch te doen afnemen.

Zo zal ook een genderanalyse van de politieke participatie allereerst cijfermatig aantonen dat vrouwen in mindere mate als mannen politieke posities bekleden. En met de genderanalyse gaan we dan een stap verder om te onderzoeken hoe het komt dat de verdeling ongelijk is? Heeft dit te maken met de opvatting dat vrouwen hun plaats in eerste instantie in het privé domein, in huis is? Of dat politieke macht als mannelijk wordt beschouwd? Zo zijn er nog meer gebieden waarbij zichtbaar is gemaakt dat vrouwen een achterstand hebben ten opzichte van mannen. Onderstaande feiten spreken voor zich.

Feiten over vrouwen
1. Vrouwen vormen 50% van de wereldbevolking.
2. Vrouwen doen 66% van al het werk.
3. Vrouwen verdienen 10% van het wereldinkomen.
4. Vrouwen hebben 1% van alle bezittingen.
5. Van alle regeringsleiders op de wereld is 5% vrouw.
6. Van alle armen op de wereld is 75% vrouw.
7. Van alle analfabeten op de wereld is 66% vrouw.
8. Van alle vluchtelingen op de wereld is 75% vrouw.
9. Van de 51 parlementsleden van De Nationale Assemblee in Suriname is 25.5% vrouw.
10. Vrouwen in Nederland verdienen gemiddeld 23% minder dan mannen.

Dit wil niet zeggen dat mannen geen achterstanden hebben. Mannen hebben bijvoorbeeld een enorme achterstand in de reproductieve arbeid. Zij zijn in verhouding tot vrouwen in veel mindere mate betrokken bij de sociale zorg van het gezin en familie. Een genderanalyse zou ook hier op zijn plaats zijn. Maar waarom dan steeds weer die gerichtheid op vrouwen. Onderzoek wijst uit dat vrouwen, vanwege hun ondergeschikte positie, kwetsbaarder zijn voor geweld dat door mannen, vanwege hun dominantie, wordt gepleegd. Hoewel er in Suriname meer vrouwen dan mannen studeren en vrouwen een groot deel uitmaken van het intellectueel kader, reflecteert dit zich niet in de posities van beleid en besluitvorming. Er zijn meer mannen dan vrouwen in hoge posities. Hebben mannen dan minder toegang tot onderwijs? Hoe komt het dat mannen/jongens minder geïnteresseerd zijn in educatie? Is het onderwijs niet of onvoldoende aangesloten op de wensen en behoeften van jongens/mannen? Of belemmeren hun traditionele genderrollen en verantwoordelijkheden hen toegang tot en afronden van onderwijsopleidingen. Stimuleren de veranderde genderrollen en verantwoordelijkheden van meisjes hen tot meer onderwijs en het afronden van hun studie? 

Internationale vrouwendag en gender
Bovenstaande feiten zijn resultaten van sekse uitgesplitste data die de positie van vrouwen ten opzichte van mannen op diverse gebieden wereldwijd zichtbaar maken. Deze data geven duidelijk aan in welke mate vrouwen achterstanden hebben ten opzichte van mannen. Daar moet specifiek beleid en programma’s voor worden ontwikkeld gericht om uiteindelijk de achterstand op te heffen. Dit kan betekenen dat er positieve actie ondernomen moet worden op die gebieden waar vrouwen grote achterstanden hebben. Hebben mannen dan geen achterstand vraagt u zich nu ongetwijfeld af? Ja, ook mannen hebben een achterstand. Wij moeten ons wel afvragen of het om een achterstand gaat ten opzichte van andere mannen en vrouwen of om een achterstand ten opzichte van vrouwen. De arbeidersbeweging en zijn vakbonden voeren ook een eeuwenoude strijd tegen hun ondergeschikte positie. Op de Internationale Dag van de Arbeid op 1 mei wordt wereldwijd aandacht besteed aan de belangen en behoeften van de arbeidersklasse. Het betreft in dit geval zowel mannen als vrouwen uit een klasse die ondergeschikt zijn aan mannen en vrouwen uit de bezittende klasse. Hier kijken wij naar een ongelijkheid vanuit een klassenoptiek.

Gaat het om achterstanden die veroorzaakt worden door geografische ligging, bijvoorbeeld mannen/vrouwen van het binnenland ten opzichte van mannen / vrouwen van de stad, dan is geografische ligging de bepalende factor. Hier kijken we naar ongelijkheid vanuit een geografische optiek. Zo zijn er meerdere bepalende factoren van waaruit je ongelijkheid kunt analyseren. Bij gender gaat het specifiek om de ongelijkheid en ongelijkwaardigheid van de machtsverhoudingen tussen mannen en vrouwen. Genderanalyses hebben in de afgelopen jaren zichtbaar gemaakt dat vrouwen op vele gebieden ongelijk worden gewaardeerd ten opzichte van mannen. En daar wordt op de Internationale Dag van de Vrouw al honderd jaar aandacht aan besteed. Daarom hebben ook wij het voortdurend over vrouwen!