Lespeki mi

Jrg 14 no 7 oktober 2017
Carla Bakboord

Mensen geweld aandoen, negatief bejegenen, hun mensenrechten ontnemen omdat zij ‘anders’ zijn en daardoor hun gezondheid zodanig in gevaar brengen, is wat vele lesbiennes, homoseksuelen, biseksuelen, transgenders (LGBT), mensen die leven met hiv (PLHIV) en sekswerkers dagelijks pijnlijk ervaren. Het komt regelmatig voor, zelfs met de dood tot gevolg. Dit stigmatiserend en discriminerend gedrag van familieleden, schoolvrienden, collega’s, overheid – en particuliere dienstverleners druist in tegen de Grondwet en tegen alle mensenrechtenverdragen waar de Staat Suriname zich aan gecommitteerd heeft.

Stigmatisering en discriminatie van bovengenoemde groepen eist wereldwijd talloze slachtoffers. Internationale organisaties, overheden, niet gouvernementele organisaties (ngo’s) en community based organisaties (cbo’s) hebben al jaren geleden al hun krachten gebundeld om deze schending van mensenrechten aan te pakken. Door middel van onder meer onderzoek proberen zij inzicht te krijgen in onderliggende factoren en de negatieve uitwerking van stigma en discriminatie. De verkregen informatie kan handvatten bieden voor gedragsverandering en uitbanning van deze vorm van grof collectief geweld.

Daarom hebben de organisaties Foundation He&Hiv, WomenSWay, Trans In Action en Global Fund het initiatief genomen een onderzoek te laten uitvoeren door Women’s Rights Centre. Deze studie is in de periode juni-augustus 2017 verricht in Paramaribo naar de ervaring die sekswerkers, LGBT – mannen en vrouwen en PLHIV, inclusief jongeren, hebben met stigma en discriminatie.

Toegang tot huisvesting, liefde, veiligheid, arbeid en educatie behoren tot de fundamentele universele mensenrechten. Pijnlijk was het om te horen hoe talloze dienstverleners daar andere opvattingen over hebben en niet inzien dat stigmatisering en discriminatie de samenleving ontwrichten. Bovendien legt het een zware druk op ons bruto nationaal product vanwege het kostenplaatje dat hiermee gepaard gaat. Wij moeten, om onze mensenrechten vervat in diverse verdragen na te leven en te beleven, programma’s ontwikkelen gericht op de opvoeding en vorming van mensenrechten bewuste burgers.

Ervaring
Alle organisaties die hebben meegedaan aan dit onderzoek vertellen dat hun doelgroepen stigma en discriminatie voornamelijk thuis en op de werkplek ervaren. Daarnaast ondervinden de doelgroepen regelmatig negatieve bejegening door publieke instanties zoals het onderwijs, de politie en dienstverleners in de gezondheidszorg. Met als gevolg dat velen geen toegang hebben tot gezondheidsdiensten, goede voeding, onderdak en financiële middelen.

PLHIV worden meestal ontslagen van hun werk wanneer hun hiv-status bekend wordt. Dit komt veelvuldig voor binnen de horeca. Daarom willen velen hun status niet bekend maken. Als het gaat om discriminatie en stigmatisering van PLHIV op de werkplek, maakt het volgens de respondenten niet uit of de sollicitant/werknemer tot de LGBT of hetero populatie behoort, zij worden allen gediscrimineerd. Men krijgt geen werk op basis van hun hiv-status. Het blijkt dat doven/slechthorenden die leven met hiv, stigma en discriminatie thuis, op de arbeidsmarkt, in het onderwijs en de gezondheidszorg dubbel ervaren. Vanwege het gebrek aan goede wederzijdse communicatie, heeft deze groep het dubbel moeilijk om zowel goed onderwijs te volgen als een baan te vinden. En blijven velen financieel en daardoor ook maatschappelijk afhankelijk van derden.

MSM jongeren (mannen die seks hebben met mannen) onder de zestien jaar hebben er moeite mee zowel hun hiv-status als MSM-status met ouders te delen. Marron en Inheemse jongeren ervaren vanwege hun cultuur extra stigma en discriminatie en durven daarom niet uit de kast te komen. LGBT-ers ervaren duivelsuitdrijving binnen hun geloofsgemeenschap vanwege hun seksuele geaardheid. Zowel hun familie als gemeente typeren homoseksueel gedrag als duivels. LGBT-ers beschouwen deze handelingen, als zouden zij bezeten zijn van de duivel, als een grove vorm van stigmatisering en doen alsof ze bevrijd zijn om af te komen van dit geweld. Anderen hechten heel veel waarde aan het geloof en/of hun familie en doen er van alles aan zich te laten ‘bevrijden’ van de bezetenheid van de duivel.

Lesbische en biseksuele vrouwen ervaren discriminatie thuis, op school en in het openbaar. Wanneer zij zich bijvoorbeeld als bloeddonor bij het Rode Kruis willen opgeven, worden er extra vragen gesteld wanneer men kenbaar maakt lesbisch te zijn. Ook gay professionals ervaren discriminatie zowel thuis als op de werkplek. Er is bij veel bedrijven sprake van discriminatie en ongelijke behandeling van werknemers. Dit komt op de werkvloer o.a. tot uiting in het onderscheid dat gemaakt wordt in de secundaire arbeidsvoorwaarden die gelden voor heteropartners maar niet voor de partners van homoseksuelen. En transgenders die solliciteren worden standaard bedankt. De werkgevers zeggen echter niet dat zij vanwege hun transgender-zijn niet worden aangenomen. Er zijn nu ook jonge MSM en transsekswerkers op straat in de leeftijd van veertien en vijftien jaar. De meeste van hen zijn verstoten door hun familie vanwege hun seksuele geaardheid. Deze jongeren gaan meestal relaties aan met oudere mannen wat hen kwetsbaar maakt voor geweld.

Hoewel enkele dienstverleners binnen de gezondheidszorg de doelgroepen positief bejegenen, zijn er een groot aantal die dit steevast niet doen. Deze dienstverleners halen door hun negatief gedrag de kwaliteit van de dienstverlening naar beneden waardoor de kwaliteit van het leven van de doelgroepen niet gewaarborgd is. Sekswerkers, LGBT-ers en hiv-geïnfecteerden worden regelmatig vernederd door de politie. Sekswerkers ervaren zowel lichamelijk, seksueel als psychisch geweld.

Gevolgen
Stigmatiseren en discrimineren van kwetsbare groepen blijkt een directe impact te hebben op hun gevoel zoals verdriet, angst, boosheid, teleurstelling en machteloosheid en niet begrepen te worden. Ook wordt hun zelfbeeld aangetast. Het belemmert hen zichzelf te accepteren en dienstverleners ontnemen hen hierdoor de toegang tot adequate hulp waaronder bij diverse gezondheidsdiensten. Zo blijkt dat velen die leven met hiv vanwege de stigma en discriminatie hun status niet kenbaar durven te maken. Met als gevolg dat zij niet op tijd de juiste medicatie krijgen en daarom ziek worden.

In mei hebben de organisaties die opkomen voor deze kwetsbare groepen het CBO Netwerk For Advocacy (CNFA) opgericht. Dit netwerk bestaat uit He&Hiv, WomenSWay, LGBT-Platform, Suriname Men United, Double Positive, Parea, Chances For Life en Trans In Action. Zij hebben de afgelopen weken voor hun advocacy activiteiten het onderzoeksrapport Lespiki Mi en petities aangeboden aan de Ministers van Volksgezondheid, Sociale Zaken en Volkshuisvesting (SOZAVO), Arbeid, de voorzitter van De Nationale Assemblee en de voorzitter van de Nationale Ziekenhuisraad. Allen waren zeer onder de indruk van de bevindingen en aanbevelingen en zullen alles in het werk stellen om de bejegening door dienstverleners aan de kwetsbare groepen te verbeteren. Er zijn inmiddels goede afspraken gemaakt met de Onderdirecteur Algemene Maatschappelijke Zorg van (SOZAVO).