Clerici en religieuzen die kinderen seksueel misbruiken, zijn instrumenten van de duivel

Jrg 16 no 1 april 2019

‘Clerici en religieuzen die kinderen seksueel misbruiken, zijn instrumenten van de duivel’ – Paus Franciscus

Door Henna Guicherit

Ik stel me voor dat die honderdenveertien voorzitters van de bisschoppenconferenties van de katholieke kerk met lood in de schoenen en het schaamrood op de kaken in februari hun reis naar het Vaticaan hebben ondernomen. Het bijwonen van een meerdaags topoverleg over ‘de aanpak en het voorkomen van kindermisbruik in de kerk’ was hen door Paus Franciscus opgedragen. Kindermisbruik in de katholieke kerk is geen gossip. Het is de ware waarheid. De paus bestempelt clerici en religieuzen die kinderen seksueel misbruiken als instrumenten van de duivel. Kindermisbruik staat in onze profane wereld aangeschreven als een ernstige schending van de mensenrechten van kinderen en als een misdaad, een strafbaar feit welke vervolgd moet worden. En dan te bedenken dat er sprake is van kindermisbruik in de sacrale wereld waarbij bisschoppen en paters de daders zijn. De paus had bij voorbaat al gesteld dat de verwachtingen rond de top naar beneden bijgesteld moesten worden. Met dit overleg is dus nog lang geen einde gekomen aan het eeuwenoude seksueel misbruik van kinderen door kerkelijke leiders. De slachtoffers van het seksueel misbruik zijn diep teleurgesteld, de pleitbezorgers van kinderrechten ernstig geschokt en de ongelovige Thomassen eindelijk overtuigd van deze afschuwelijke schending van mensenrechten.

Het gaat hier niet om lekendaders maar om daders uit de gelederen van de goddelijke clerus die zich, let wel, hebben vergrepen aan kwetsbare kinderen. Het machtige heilige huis in Rome en de ontelbare mondiale hieraan verwante heilige huisjes hebben nooit eerder zo op hun grondvesten geschud en tegelijkertijd zoveel van hun geloofwaardigheid verloren.

Aan de vooravond van het topoverleg over seksueel misbruik, heeft paus Franciscus één van de machtigste kerkbestuurders in de Verenigde Staten, de 88 jarige Theodore McCarrick, wegens misbruik uit het priesterambt gezet; de zwaarste sanctie in het kerkelijk recht. Weg met de onschendbaarheid! Weg met de zwijgplicht! Kerkelijke voorgangers kan niet langer het zwijgen worden opgelegd. Het principe ‘recht voor één recht voor allen’ moet ook in de religieuze wereld worden hoog gehouden. Voor dit soort zaken is de mantel der liefde niet bedoeld. Gewijde voorgangers die zich hebben vergrepen aan kinderen, vrouwen en mannen, of hier weet van hebben, hebben strafbare feiten gepleegd. Zij moeten evenals de lekendaders worden opgespoord en voorgeleid. Indien veroordeeld moeten zij de hen opgelegde straf uitzitten en niet hun toevlucht nemen binnen de beschermde muren van kerk en klooster. In Australie is onlangs kardinaal George Pell, emeritus aartsbisschop van Melbourne en Sydney, door een jury van twaalf personen unaniem schuldig bevonden aan vijf aanklachten, waaronder het misbruik van twee misdienaars van 12 en 13 jaar in de kathedraal van Sydney in 1996. Hij is veroordeeld tot zes jaar gevangenisstraf. De Australische bisschoppen onderstrepen dat iedereen gelijk is voor de wet en beklemtonen dat ze de Australische rechtspraak respecteren.

Paus Franciscus heeft in zijn slottoespraak tijdens het topoverleg ook overduidelijk gesteld dat in alle gevallen misbruikplegers moeten worden aangegeven bij de gerechtelijke autoriteiten. “De Kerk zal nooit proberen een geval te verdoezelen of te bagatelliseren.” Dit is klare taal.

Misbruik vrouwen
Met deze uitspraak van de paus kijk ik uit naar het moment dat het Vaticaan de misbruikslachtoffers zal oproepen en aansporen aangifte te doen en de daders – bekentenissen af te leggen. Dat er ook continue topoverleg zal worden gevoerd. Om te beginnen topoverleg over het seksueel misbruik van vrouwen binnen de kerk. Eén van de ernstigste mensenrechtenschendingen van de clerus betreft immers het seksueel misbruik van vrouwen. Paus Franciscus mag meegegeven worden dat hij, in tegenstelling tot zijn voorgangers, de moed heeft opgevat om publiekelijk toe te geven dat geestelijken nonnen seksueel hebben misbruikt. Hij heeft recent wereldkundig gemaakt dat er zelfs een geval is geweest waarbij nonnen als seksslavinnen werden gehouden waardoor zijn voorganger, paus Benedictus gedwongen was een hele congregatie van nonnen te sluiten die door priesters werden misbruikt.

Dat de #MeToo beweging, die in oktober 2017 op gang is gebracht, ook nonnen binnen de ‘beschermde‘ kloostermuren heeft gesterkt, blijkt wel uit het feit dat de wereldwijde organisatie voor nonnen van de katholieke kerk recentelijk de “cultuur van stilte en geheimhouding” aan de kaak stelde. Deze belet hen zich te uiten en geeft daders de gelegenheid ongestoord door te gaan. Nu het doek begint te vallen kunnen het Vaticaan en de hoven van justitie zich vast voorbereiden op een tsunami aan cases. Vrouwelijke slachtoffers zullen gesterkt en ondersteund moeten worden in hun strijd voor gerechtigheid. De strijd tegen seksueel misbruik in de kerk is een strijd voor gendergelijkheid in de kerk. Eén waar alle genderbewuste vrouwen en mannen solidair mee moeten zijn. Het misbruik van vrouwen door de clerus heeft alles te maken met het diepgewortelde machismo en seksisme van de clerus die vrouwen als ondergeschikt beschouwen en hen weerhouden het priesterambt te bekleden.

Celibaat
Niet alleen het machismo en seksisme moet aan de kaak worden gesteld, ook het celibaat.  Ik heb mij altijd afgevraagd waarom dienaren van God in onze samenleving, tegen alle biologische instincten in, zich van seks moeten onthouden, niet mogen trouwen en geen kinderen mogen krijgen.  Het moet ook serieus in heroverweging worden genomen als men seksueel misbruik door kerkleiders wil voorkomen. Een duik in de zeer intressante geschiedenis leert ons dat Paus Gregorius VII (1021-1085) van alle priesters en diakenen, clerici van een lagere wijding, een strikt celibatair leven, eiste; een leven zonder seks. Hij maakte alleen een uitzondering voor degenen die al legitiem getrouwd waren. Wie werd betrapt, zou zwaar worden bestraft. Deze eis heeft, zo blijkt uit de kerkgeschiedenis, voor heel veel commotie gezorgd en de strijd tussen voor en tegenstanders van de kuisheid aangewakkerd. De hoogste tijd voor een topoverleg over het celibaat.