Waarom blijven we arm (3)

Etnische politiek als rookgordijn

Maureen Silos is socioloog en onder andere auteur van het boek ‘Onderontwikkeling is een keuze’ (1992). Zij werkt aan een vervolg hierop, met als werktitel: ‘Waarom blijven we arm? Cognitie, emoties en de organisatie van stagnatie in Suriname’. In deze reeks artikelen deelt zij met het publiek de verschillende invalshoeken die zij gebruikt om deze vraag te beantwoorden.

DWT 4 feb. 2022
Tekst: Maureen Silos

Regelmatig begeef ik mij op TikTok omdat ik onze jongeren hilarisch vind en ik geniet van de manier waarop ze spelen met etniciteit. Zoals een Javaanse jongeman die lipsynct op een marronlied. Als de creatieve kruisbestuiving van onze culturen door jongeren zo doorgaat, zal over niet al te lange tijd alleen nog aan ons uiterlijk te zien zijn dat we biologisch van verschillende etnische afkomst zijn. Ons denken is dan een hybride geworden, we delen een gemeenschappelijke identiteit, en de wens “wi na wan” is eindelijk werkelijkheid geworden.

Op de vraag “wie ben je?” zal niet langer geantwoord worden met “Hindoestaan, creool, Javaan, Chinees, marron, inheems, mixed, enzovoort”, maar met “Surinámer”. De biologische etnische kenmerken zijn dan niet veel meer dan exotische symbolen geworden. De Surinamer van de nabije toekomst heeft een transculturele identiteit, die het resultaat is van een creatieve en dynamische integratie van al onze wortels: precolumbiaans Amerika, Afrika, Azië en Europa.

Deze hybride transculturele identiteiten zijn voor de hedendaagse Surinaamse politieke partijen natuurlijk een schrikbeeld dat te allen tijde moet worden voorkomen. Die zijn immers een regelrechte bedreiging voor hun etnische verdeel- en heerspolitiek. Hun bestaansrecht. Het betekent het einde van hun misbruik van het staatsapparaat ten dienste van de economische belangen van bepaalde bevoorrechte segmenten van de samenleving. Excessen van deze samenzwering tussen politici en economische belangengroepen zijn onder andere grootschalige corruptie, belastingontduiking, witwassen, smokkel, ernstige ondermijning van het staatsapparaat, toenemende schrijnende armoede en – bovenal – structurele sabotage van ons recht op ontwikkeling.

Tot nu toe worden de werkelijke aard en bedoeling van het Surinaams politiek bedrijf afgeschermd door de mythe van ‘etnische verzuiling’, zogenoemd in het belang van evenredige verdeling. Maar in werkelijkheid is het ingeroeste etnisch stemgedrag een rechtstreeks gevolg van het opzettelijk structureel in stand houden van economische afhankelijkheid van de vrijwillige of noodgedwongen aanhangers van etnisch gestoelde politieke partijen.

De politieke economie van Suriname 
De leiders van deze politieke partijen, met als voornaamste taak het behartigen van economische belangen van een multi-etnische elite, waarvan zijzelf integraal onderdeel zijn, zullen hun oriëntatie niet veranderen. De partijen zijn namelijk van oudsher etnische kartels, die eerstens gericht zijn op de herverdeling van via de staat verkregen legale en illegale inkomsten en privileges, onder een zeer kleine groep. Ook nu maakt het geprojecteerde vooruitzicht van de olie- en gas inkomsten ze al dronken; de kongsi van de multi-etnische politieke en economische elite zal alles eraan doen om ook van deze inkomsten een nyanpatu te maken.

Daarom moet er in de komende tien jaar een fundamenteel keerpunt komen in de neergang van ons land, want dit is onze laatste kans. De doodsteek zal zijn het verdwijnen van de geprojecteerde olie- en gasinkomsten in het doolhof van de etnische herverdelingskartels. De huidige crisis zal achteraf kinderspel blijken vergeleken met het maatschappelijk eindresultaat van deze beoogde diefstal van onze toekomstige inkomsten.

Indien deze etnische herverdelingskartels aan de macht blijven zullen de aanwijzingen van economische en sociale stagnatie van ons land hetzelfde blijven of erger worden. Enkele van deze indicatoren zijn, naast bovengenoemde excessen: ruim 60 procent van de bevolking onder de armoedegrens; hoge (corruptie)score op de ranglijst van Transparency International; en hoog op de wereldranglijsten voor zelfmoord en excessieve kindermishandeling. Dat laatste omvat ook emotionele mishandeling, verwaarlozing en seksueel misbruik. Van onze kinderen ondergaat 80 procent jaarlijks een vorm van kindermishandeling. Zelfmoord en kindermishandeling komen voor in alle inkomensklassen. Dit is slechts een greep uit de vele indicatoren van een samenleving die al langer dan 45 jaar wordt getraumatiseerd.

Verder kijken dan traditionele analyses
We moeten verder kijken dan de traditionele economische analyses en economie plaatsen in de bredere context van hoe een samenleving functioneert. Alleen dan zullen we de oorzaken van onze armoede en stagnatie begrijpen. Als gevolg van de overdreven nadruk op politici en politieke partijen wordt een ander belangrijk domein nauwelijks besproken: de multi-etnische economische elite die achter de schermen de politiek aanstuurt. Het gevolg hiervan is dat de werkelijke oorzaken van onze stagnatie niet begrepen worden en daarom acties voor verandering geen effect hebben. Een verkeerde diagnose leidt tot verkeerde medicatie. Hier ligt ook voor onze media een belangrijke taak weggelegd!

Net zoals in heel veel landen met grote sociale en economische ongelijkheid, zijn in Suriname de economische en politieke elite vrienden en bondgenoten van elkaar… let wel: dwars door etnische en partijpolitieke scheidslijnen heen. Zij misbruiken achter die etnische façade het staatsapparaat voor eigen gewin. Dit ten koste van de welvaart en het welzijn van de meerderheid van de bevolking. Politici zijn de toneelspelers van deze samenzwering die “het volk” zand in de ogen moeten strooien. Voor deze rol worden ze rijkelijk beloond. Zij vormen het rookgordijn voor de corruptie, het witwassen, de smokkel en andere contra-ontwikkelingshandelingen van zichzelf en hun economische bondgenoten. De politiek-economische elite wordt rijk door middel van het beroven van onze staat in plaats van het zelf creëren van rijkdom.

Kiezers worden etnisch verdeeld gehouden door de afhankelijkheidsrelaties die sinds de ondertekening van het Statuut door etnische politieke partijen zijn gecultiveerd. Dit is ook de reden waarom er zoveel staatsbedrijven zijn en meer dan 60 procent van de beroepsbevolking bij de overheid werkt. Misleiding en economische afhankelijkheid van het grootste deel van de bevolking zijn het mechanisme waarmee het politiek-economisch bondgenootschap zichzelf in stand houdt. Onder het NDP-regime is daaraan toegevoegd intimidatie en politieke moord. Om deze en vele andere redenen hoort Suriname bij de groep van mislukte staten – ‘failed states’.

Is er een alternatief?
De grote vraag is natuurlijk wat de mogelijkheden zijn om de dominante politieke cultuur te veranderen, zodanig dat politieke partijen onderdeel worden van de omkering van onze stagnatie, zodat wij een gezond en welvarend Suriname kunnen beginnen te creëren. De kleine politieke partijen die zich de afgelopen jaren als alternatief voor de etnische herverdelingskartels hebben geprofileerd, konden geen indruk maken, onder andere vanwege het gebrek aan een politieke ideologie. Indien de kleine politieke partijen serieus zijn, moeten ze het provincialisme en de ego-gedreven motivaties van de huidige politieke cultuur overstijgen.

Alternatieve partijen moeten kiezen voor een ideologie, die tegelijkertijd inhoudt morele keuzen over de inrichting van de samenleving, gericht op economische rechtvaardigheid en duurzame economische ontwikkeling. Een politieke partij met een ideologie trekt mensen van verschillende etniciteiten aan die zichzelf herkennen in de moraliteit van die ideologie. De alternatieve politieke partijen moeten ook heel helder aangeven hoe zij het politiek systeem gaan veranderen, zodat zeer capabele mensen, die niets te maken willen hebben met de huidige roofzuchtige politiek, nu wel naar voren komen om hun expertise aan te bieden. Inspiratie voor deze maatregelen kunt u vinden in het hieronder genoemde boek ‘Corruptible’.

Waar ik op zou letten bij mijn keuze voor een alternatieve politieke partij, zijn hun opvattingen over onder andere: sociale en economische rechtvaardigheid; democratisering van politieke besluitvorming; radicale hervormingen van het onderwijssysteem, om onze intellectuele achterstand versneld in te halen, zowel in de kuststreek als in het binnenland; doordacht beleid om de ontwikkeling van een transculturele identiteit te stimuleren; hervorming van de universiteit, zodat die eindelijk hoogwaardig onderzoek kan doen en waardoor de bevolking versneld de achterstand in zelfkennis kan inhalen; radicale hervorming van wetgeving om modern, nationaal en internationaal concurrerend ondernemerschap mogelijk te maken; effectief milieubeleid. En nog veel meer dat Suriname weer in de kring van beschaafde landen zal terugbrengen. 

En uiteraard: openbaarheid van bestuur en volledige transparantie over de plannen voor de bestedingen van de toekomstige olie- en gasinkomsten. Al deze zaken zullen via wetgeving geregeld moeten worden. En dat betekent dus dat ministers en parlementariërs aan een bepaald profiel moeten voldoen, om de complexe, in elkaar grijpende wetten te kunnen initiëren, die nodig zij voor duurzame ontwikkeling nodig zijn. Zoals Steve Silos het al geruime tijd aan dovemansoren stelt: “Armoede is geen erfenis. Armoede is ook geen toeval. Armoede is het resultaat van de manier waarop een samenleving zichzelf organiseert. De manier waarop een samenleving zichzelf organiseert is vastgelegd in de wetten die door die samenleving bijgesteld, ontwikkeld en nageleefd worden.” 

De etnische herverdelingskartels zijn in het huidige politieke, economische en geologisch tijdperk (het Antropoceen) dinosaurussen geworden. We moeten vermijden dat we samen met hen op de schroothoop van de evolutie terechtkomen.-.

Om verder te lezen:

Klaas, Brian. 2021. Corruptible: Who Gets Power and How It Changes Us. New York: Scribner.

Williams, Aled en Le Billon, Philippe (eds.). 2017. Corruption, Natural Resources and Development: From Resource Curse to Political Ecology. Northampton (MA), USA.

Acemoglu, Daron en Robinson, James. 2012. Why Nations Fail: The Origins of Power, Prosperity, and Poverty. New York: Crown Business.

Deze boeken zijn gratis te downloaden van ZLibrary, https://z-lib.org/.