Jrg 19 no 8 november 2022
Tekst Henna Guicherit
Op 29 september heerste er een gemoedelijke sfeer in de Ballroom van Lalla Rookh. De Stichting Platform Politiek Actieve Vrouwen, onder leiding van Angelique del Castilho, reikte voor de vierde keer Golden Gavels uit. De genomineerden voor dit tweejaarlijks gebeuren waren Temikailoe Makiloewala en Patricia Meulenhof.
Er waren blije gezichten, zichtbaar trotse winnaars en genodigden. Mensen die elkaar na een tijd weer ontmoetten en dit heuglijk moment vastlegden in selfies en groepsfoto’s. Opvallend was het vrouwelijk deel van de Wayana delegatie uit het zuidoosten van het land. Zij droegen parweri. Met hun rode jurken en wit-blauwen kralenschorten brachten zij collectief hun verbondenheid tot uiting met Gavel Award winnaar Temikailoe Makiloewala uit Kawemhakan. Award winnaar Patricia Meulenhof, afkomstig uit district Marowijne, liet zich ook niet onbetuigd. Zij maakte met haar kleurrijke kleding met motieven uit het beschilderde houtsnijwerk een statement welke geen twijfel laat bestaan over haar Marron afkomst.
Eenmaal kennisgenomen van het levenspad en de prestaties van de genomineerden bestaat er geen twijfel over dat deze dya-dya uma een ‘Gouden Hamer’ toekomt. Beiden hebben zich bijzonder ingezet voor de naleving en beleving van de grondenrechten van Inheemsen en Tribale volken. Zij onderscheiden zich door hun passie, doorzettingsvermogen, geloof in eigen kunnen en weten de obstakels op hun pad te overwinnen en hun dromen te verwezenlijken.
Ik ben een Wayana Inheemse vrouw
Temikailoe Makiloewala is geboren in het dorp Kawemhakan aan de Lawa en komt uit een gezin van vijf. Op jonge leeftijd droomde zij er al van een wezenlijke bijdrage te leveren aan de ontwikkeling van haar dorp. Naarmate zij opgroeide ging zij de vele uitdagingen op haar pad niet uit de weg. De focus was en bleef gericht op het realiseren van haar dromen. Met haar doorzettingsvermogen en wilskracht droeg zij bij aan de uitvoering van verschillende projecten die voorzien in de behoefte van de dorpsbewoners. Makiloewala is moeder van vier kinderen en heeft een kleinkind. Zij is zichtbaar trots op haar Wayana taal en cultuur.
Zij benadrukte in haar speech, uitgesproken in het Wayana, haar inheemse identiteit welke onlosmakelijk verbonden is aan de natuurlijke leefomgeving van de Wayana: “їu wai Wayana wёlї, Amazone itu pono / Ik ben een Wayana Inheemse vrouw uit het Amazone oerwoud.” Makiloewala is zich heel bewust van de grote en rijke diversiteit van het Amazone oerwoud en voor wie daar nog niet van overtuigd is, onderbouwde zij haar uitspraak: “de Amazone, waar ik vandaan kom, is het huis voor heel veel planten- en diersoorten”, met indrukwekkende cijfermatige data.
Makiloewala leerde onder andere kweekvijvers voor de teelt van kwikvrije vis aan te leggen. Dit als antwoord op de kwikcontaminatie van de Lawa Rivier als gevolg van het onverantwoord delven van goud in het zuidoosten van ons land. De bewoners van Kawemhakan zijn voor hun eiwitvoorziening grotendeels afhankelijk van vis uit de rivieren en kreken. Zij is daarnaast ook nauw betrokken bij het duurzaam uitoefenen van de landbouw, een eeuwenoud middel van bestaan van de Wayana. Spectaculair is zeker haar deelname aan de bouw van een op zonne-energie voortgedreven boot. Hoewel zij zelf niet de gelegenheid heeft gehad de school te bezoeken, is zij zich er terdege van bewust dat educatie een belangrijke voorwaarde is voor duurzame ontwikkeling. Deze heel bijzondere vrouw uit de Wayana-gemeenschap heeft wat velen niet hebben: een visie voor de ontwikkeling van haar gemeenschap voor de komende tien jaar.
Un opo seke seke, wooko de fu du
Patricia Meulenhof, een trotse Marronvrouw, groeide op in een gezin van tien. Aan ondersteuning en liefde van haar ouders heeft het niet ontbroken. Haar roots liggen in district Marowijne. Dat zij als klein meisje reeds een leergierige doorzetter was, blijkt wel uit het feit dat zij, woonachtig langs de Oost West verbinding, dagelijks de acht kilometer lange weg naar school heen en terug te voet aflegde op een eenvoudige slipper. Was de slipper kapot dan repareerde zij deze zelf door de zijkanten vast te binden en een spijker in de zool te slaan. “Niets en dan ook niets heeft mij kunnen weerhouden om mijn doelen te bereiken”, is een uitspraak haar op het lijf geschreven.
Toen Meulenhof vernam dat zij genomineerd was voor de Golden Gavel Award was dat voor haar een moment van bezinning. In 2002 ontving zij de Werner Vreedzaam Excellence Award vanwege haar wetenschappelijk onderzoek over de rechten van Inheemse – en Marrongemeenschappen. “Zolang men weigert te erkennen dat het politiek bestuurssysteem, welke verankert is in onze Grondwet en andere wettelijke regelingen, niet werkt voor het binnenland, zullen de binnenlandbewoners achtergesteld blijven. De staat Suriname heeft helaas, drie internationale vonnissen ten spijt, nog geen uitvoering gegeven aan de uitspraak van het Amerikaans Hof voor de Rechten van de Mens om de rechten van de Inheemsen en Marrons wettelijk te erkennen.” De in mei 2021 ingediende Ontwerpwet collectieve rechten inheemse en tribale volken, waar Meulenhof zich enorm voor inzet, moet nog door DNA behandeld worden.
Het meest frappante waarmee de welbespraakte Meulenhof, deskundige op het gebied van Staats – en Bestuursrecht, Inheemse en Tribale Rechten, de aanwezigen tot slot boeide was haar kanttekening bij de recente uitspraak van het Constitutioneel Hof over de vigerende Kiesregeling. Wetten mogen volgens het Constitutioneel Hof niet in strijd zijn met de Grondwet en het internationaal recht. Het gelijkheidsbeginsel moet gelden. Elke burger heeft het recht bij het Constitutioneel Hof een verzoek in te dienen om alle besluiten van de overheid en wettelijke regelingen die een ongelijkheid in stand houden en in strijd zijn met de internationale verdragen ongeldig te verklaren. Inheemsen en Marrons hebben als het ongelijke kansen en behandeling betreft een scala aan issues die voorgelegd aan het Constitutioneel Hof voor de nodige consternatie zullen zorgen. Zij riep tot slot de DNA leden op te kiezen voor het waarborgen van mensenrechten. “Un opo seke seke, wooko de fu du.”
Klik op de link voor de volledige speech in het Wajana
Women's Rights Centre Suriname 